Peningamál - 01.09.2005, Side 34

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
34
VI Vinnumarkaður og launaþróun
Spenna svipuð og gert var ráð fyrir í júní
Að teknu tilliti til árstíðarsveiflu hefur atvinnuleysi lítið breyst frá
því í mars, en var í ágúst 1,2 prósentum lægra en fyrir ári. Miðað
við mikla eftirspurn eftir vinnuafli er launaskrið enn lítið í sögulegu
ljósi. Þetta gæti breyst. Einnig er hugsanlegt að endurskoðun kjara-
samninga á almennum vinnumarkaði nú í haust leiði til hækkunar á
launakostnaði. Niðurstöður vinnumarkaðskönnunar Hagstofu Íslands
fyrir annan ársfjórðung sýna verulega aukna vinnuaflsnotkun, bæði
fjölgar starfandi fólki og meðalvinnutími lengist. Atvinnuþátttaka
og meðalvinnutími eru enn ekki jafn mikil og þegar hámark náðist í
síðustu uppsveiflu og gætu því enn aukist nokkuð.
Vinnuaflsnotkun eykst verulega
Samkvæmt vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar jókst vinnuaflsnotkun
töluvert á öðrum ársfjórðungi miðað við sama tíma í fyrra, hvort
heldur hún er mæld sem fjöldi starfandi eða heildarvinnustundafjöldi.6
Fólki á vinnumarkaði fjölgaði um 4.300 á öðrum ársfjórðungi 2005
frá fyrra ári. Starfandi fólki fjölgaði töluvert meira en fólki á vinnu-
markaði vegna fækkunar atvinnulausra, eða sem nemur 5.800 manns
(3,7%). Fjölgunin var töluvert meiri á landsbyggðinni (5,9%) en á
höfuðborgarsvæðinu (2,6%).
Meðalvinnutími lengdist um 0,9 klst. á viku, og er lengingin
tölu vert meiri í elsta aldurshópnum (55-74 ára) en meðalvinnutími
þess hóps lengdist um 3,4 klst. Heildarvinnumagn jókst um 4,3% á
öðrum ársfjórðungi frá sama fjórðungi árið áður, bæði vegna lengri
vinnutíma og fjölgunar starfandi fólks. Er það í fyrsta sinn sem það
gerist frá árinu 2003 þegar farið var að gera vinnumarkaðskönnun
Hagstofunnar allt árið. Aukningin stafar nánast eingöngu af aukinni
vinnu aflsnotkun í yngstu (16-24 ára) og aldurshópunum (55-69
ára).
Atvinnuþátttaka var 83½% á öðrum fjórðungi ársins, jókst um
½ prósentu milli ára, svipað og á fyrsta ársfjórðungi. Atvinnuþátttaka
það sem af er ári er þó enn töluvert minni en hún var þegar hún varð
sem mest á árunum 1999-2001 og gæti innlend vinnuaflsnotkun því
enn aukist.7
Fjölgun starfa hjá vinnumiðlunum bendir til þess að töluverð
umframeftirspurn sé til staðar og fjölgun útgefinna atvinnuleyfa á
árinu bendir til að henni verði ekki nema að litlu leyti mætt innanlands.
Það sem af er ári hafa laus störf verið tvisvar sinnum fleiri en þau voru
allt árið í fyrra8 og útgáfa nýrra atvinnuleyfa verið næstum 20% meiri
en allt árið 2004.
6. Heildarvinnustundafjöldi er margfeldi fólks við vinnu í viðmiðunarviku og meðalfjöldi
vinnustunda í viðmiðunarviku.
7. Niðurstöður vinnumarkaðskönnunar fyrir árin 1991–2002 eru þó ekki fyllilega sambærilegar
við niðurstöður eftir 2003 vegna breyttrar aðferðafræði við mælingar.
8. Sjá þó umfjöllun um laus störf í grein Rannveigar Sigurðardóttur ,,Ráðgátur á vinnumarkaði“,
Peningamál 2005/1, bls. 87-97.
Mynd VI-1
Breytingar á vinnuafli 2003-2005
Heimild: Hagstofa Íslands.
Atvinnu-
þátttaka
(prósentur)
Fjöldi
starfandi
(%)
Atvinnu-
leysi
(prósentur)
Heildar-
vinnu-
magn (%)
Meðal-
vinnutími
(klst.)
-2,0
-1,0
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
Breyting milli 1. ársfj. 2003 og 1. ársfj. 2004
Breyting milli 2. ársfj. 2003 og 2. ársfj. 2004
Breyting milli 1. ársfj. 2004 og 1. ársfj. 2005
Breyting milli 2. ársfj. 2004 og 2. ársfj. 2005
2004:1 2004:2 2004:3 2004:4 2005:1 2005:2
Mynd VI-2
Framlag breytinga á meðalvinnutíma og
fjölda starfandi til breytingar á
heildarvinnutíma
1. ársfj. 2004 - 2. ársfj. 2005
Heimild: Hagstofa Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
-3,0
-2,0
-1,0
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
Meðalvinnutími
Starfandi
Heildarvinnumagn
60
65
70
75
80
85
90
95
100
1991 1993 1995 1997 1999 2001 2004
Mynd VI-3
Atvinnuþátttaka 1991-20051
% af mannafla
Alls
Karlar
Konur
16-24 ára
1. 1. og 2. ársfjórðungur 2005.
Heimild: Hagstofa Íslands.