Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 86

ÁLIT SENDINEFNDAR
ALÞJÓÐAGJALDEYRISS JÓÐSINS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
86
5. Til skemmri tíma litið felst hættan í horfunum fremur í að hagkerf-
ið ofrísi en hún er á hinn veginn þegar litið er lengra fram á veg.
Hugsanlegt er að neysla örvist umfram spár af völdum kröftugrar
hækkunar ráðstöfunartekna og eignaverðs um leið og aðgangur
heimilanna að lánsfé á hagstæðum kjörum hefur eflst til muna.
Snarpari vöxtur eftirspurnar myndi valda því að enn meiri hækkun
vaxta yrði nauðsynleg til þess að halda verðbólgu við verðbólgu-
markmiðið. Hærri skammtímavextir myndu ýta frekar undir gengi
krónunnar og líklega valda frekari viðskiptahalla og erlendum
skuldum. Þegar núverandi stóriðjufjárfestingu lýkur verður að
draga úr ójöfnuðinum í hagkerfinu. Því meiri sem ójöfn uðurinn
verður, þeim mun líklegra er að aðlögunin verið skörp og að
veru lega hægi á umsvifum í efnahagslífinu. Grípa þarf til efna hags-
aðgerða nú í líkingu við þær sem við leggjum til hér að neðan til
þess að draga úr hættunni á þessari framvindu.

Ríkisfjármál
6. Þrátt fyrir aukið aðhald í ríkisfjármálum er þörf á enn meira aðhaldi
en felst í fjárlögum fyrir árið 2005 þannig að þau leggi sitt af mörk-
um til þess að hafa hemil á eftirspurnarþrýstingi, koma í veg fyrir
frekara ójafnvægi og stuðla að skipulegri aðlögun þeirra. Aukinn
sveigjanleiki hagkerfi sins, sérstaklega á vinnumarkaði, hefur efl t
getu þess til skjótrar aðlögunar. Hins vegar er varfærni nauðsyn-
leg til þess að koma í veg fyrir hugsanleg neikvæð áhrif þess á
hagkerfi ð ef óskipulega dregur úr hratt vaxandi ójafnvægi. Frá
því að fjárlög 2005 voru staðfest hafa spár um heildareftirspurn
í þjóðarbúskapnum verið hækkaðar verulega og meiri ójöfnuði er
spáð í þjóðarbúskapnum en þá. Af því leiðir að auka þyrfti aðhald
í ríkisfjármálum með viðeigandi hætti.

7. Beita ætti aðgerðum bæði í skattamálum og á útgjaldahlið í þessu
skyni. Á gjaldahlið ætti að fresta nýjum opinberum fjárfesting-
ar áformum að meðtöldum þeim sem fyrirhugað var að ráðast í
á seinni hluta árs 2005, þar til eftir að stóriðjuframkvæmdirnar
hafa náð hámarki. Enda þótt langtímaáhrif skattalækkana á vinnu -
aflsframboð verði jákvæð, þá munu þau trúlega skila sér smátt
og smátt og verða tiltölulega hófleg þegar þau verða mest. Af
þeim sökum væri skynsamlegt að fresta skattalækkununum sem
fyrirhugaðar eru á árinu 2006 og síðar þar til að ljóst verður að
umframeftirspurn í hagkerfinu hefur horfið. Reynist ekki unnt
að fresta skattalækkunum ætti þegar í stað að ákveða lækkun
á útgjaldaliðum til viðbótar þeirri lækkun opinberrar fjárfestin-
gar sem þegar hefur verið lögð til. Réttmætt virðist að draga úr
rekstr ar útgjöldum ríkisins sem spáð er að vaxi um 7% að nafn-
verði 2006. Til að efla hagræðingu í heilbrigðis- og menntakerfinu
virð ist einnig liggja beint við að taka nú upp eða útvíkka þjónustu-
gjöld í þessum greinum. Að auki gæti ríkissjóður lagt nokkuð af
mörkum til að hemja eftirspurnarþrýsting með því að verja tekjun-
um af sölu Símans til lækkunar skulda.