Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 6

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
6
Hægari aðlögun á þessu ári eykur líkur á að innlend eftirspurn
dragist meira saman á næstu árum en gert var ráð fyrir í fyrri spám.
Gangi spá bankans eftir munu þjóðarútgjöld dragast saman um rúm
6% á næsta ári, sem yrði mesti samdráttur á einu ári frá árinu 1983.
Samdráttinn verður þó að skoða í ljósi þess að innlend eftirspurn hefur
vaxið einstaklega ört undanfarin ár. Leita þarf aftur til fyrstu ára átt-
unda áratugar síðustu aldar til að finna hærri meðalvöxt yfir fjögurra
ára tímabil en á árunum 2002-2006.
Nokkrum hagvexti er spáð árið 2007 þrátt fyrir samdrátt inn-
lendrar eftirspurnar. Ástæðan er ör vöxtur útflutnings og verulegur
samdráttur innflutnings. Samkvæmt grunnspánni tekur hagvöxtur við
sér á ný árið 2008. Ef fylgt er vaxtaferli grunnspárinnar verður pen-
ingalegt aðhald þá orðið lítið þótt aðlögun að jafnvægi sé ekki lokið.
Framleiðsluspenna eykst því á ný og halli á viðskiptum við útlönd
verður umtalsverður.
Meira peningalegt aðhald í fráviksspám hefur veruleg áhrif á
efnahagslega framvindu og eiginleika aðlögunarinnar
Stýrivaxtaferill grunnspárinnar nú er nokkuð frábrugðinn vaxtaferli
sem lá til grundvallar síðustu spá. Markaðs- og greiningaraðilar virð-
ast gera ráð fyrir að vaxtahækkunarferlinu sé lokið og stýrivextir lækki
hratt á næsta ári. Því verður aðhald peningastefnunnar á næsta og
þarnæsta ári minna en í júníspánni. Það skýrir að mestu töluvert meiri
hagvöxt á árinu 2008 en í síðustu spá. Sá vöxtur er hins vegar skamm-
góður vermir. Slakari peningastefna getur einungis aukið hagvöxt
tímabundið og samdrátturinn í kjölfarið verður dýpri og langvinnari
en ella.
Peningalegt aðhald er mun meira í fráviksspánum. Stýrivextir
hækka nokkuð til viðbótar í spánni með stýrivaxtaferli sem leiðir til
þess að verðbólgumarkmiðinu sé náð á spátímabilinu. Þeir haldast
um og yfir 15% til ársloka 2007 en fara síðan lækkandi. Aðhaldið er
því nokkru strangara framan af í þessari fráviksspá en í hinni fráviks-
spánni þar sem stýrivöxtum er haldið óbreyttum í 14% allan tímann.
Frá miðju ári 2008 eru stýrivextir hins vegar lægri með peningastefnu-
viðbrögðum.
Hærri stýrivextir valda því að hagvaxtarhorfur í fráviksspánum
verða lakari framan af en í grunnspánni. Þannig er útlit fyrir stöðnun
á næsta ári og rúmlega 1½% samdrátt árið 2008 í fráviksspá með
peningastefnuviðbrögðum. Hagvöxtur tekur hins vegar fyrr við sér og
þegar líður að lokum þessa áratugar verða hagvaxtarhorfurnar betri
í fráviksdæmunum. Þegar jafnvægi ríkir í þjóðarbúskapnum og tekist
hefur að beisla verðbólguvæntingar eykst svigrúm peningastefnunn-
ar til þess að styðja við efnahagsbata. Í grunnspánni er hins vegar
enn glímt við undirliggjandi ójafnvægi undir lok þessa áratugar.
Framleiðsluspennan hjaðnar hraðar í fráviksspánum en í grunnspánni
og er orðin töluvert minni á árinu 2007. Á árinu 2008 er kominn slaki
en þá er hins vegar enn u.þ.b. 3% framleiðsluspenna í grunnspánni.
Viðskiptahallinn hverfur nánast í lok spátímans í fráviksspánum en er
enn verulegur í grunnspánni.

Mynd I-1
Mismunandi stýrivaxtaferlar
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Grunnspá
Fráviksspá með óbreyttum vöxtum
Fráviksspá með peningastefnuviðbrögðum
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
200820072006
Heimild: Seðlabanki Íslands.
% af framleiðslugetu
Mynd I-2
Framleiðsluspenna 2006-2008
Grunnspá
Fráviksspá með óbreyttum vöxtum
Fráviksspá með peningastefnuviðbrögðum
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
200820072006