Peningamál - 01.11.2006, Blaðsíða 61

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
61
Viðauki 2
Skekkjur í verðbólguspám
Seðlabanka Íslands
Seðlabankinn hefur birt verðbólguspár tvö ár fram í tímann í Peninga-
málum frá því að formlegt verðbólgumarkmið var tekið upp í mars árið
2001. Seðlabankinn birtir nú verðbólguspár til tveggja ára þrisvar á ári
að gefi nni forsendu um stýrivaxtaþróun.
Jafnan ríkir mikil óvissa um efnahagsframvinduna. Því leggur
Seðlabankinn ekki síður áherslu á áhættumat spánna en einstök spáð
gildi þegar bankinn metur verðbólguhorfur. Við ákvarðanir í peninga-
málum er horft til alhliða mats á efnahagshorfum þar sem spár eru
mikilvæg vísbending en ekki sú eina. Meginverðbólgu spáin er aðeins
ein af mörgum hugsanlegum útkomum. Líklegast er að verðbólgan
verði nálægt meginverðbólguspánni gangi forsendur spárinnar eftir en
búast má við verulegum frávikum, sérstaklega ef lykilforsendur spár-
innar breytast.
Liður í áhættumatinu er mat á líkindadreifi ngu verðbólgusp-
árinnar, þ.e.a.s. áætlaðar líkur á mismunandi útkomum á verðbólgu í
framtíðinni. Þar er horft á undirliggjandi áhrifaþætti verðbólguþróun-
arinnar sem geta leitt til frávika frá meginferli spárinnar. Sem dæmi um
slíka óvissuþætti má nefna alþjóðlega efnahagsþróun, innlenda eft-
irspurn og þróun á fjármála- og gjaldeyrismörkuðum. Útreikningi á lík-
indadreifi ngu verðbólguspánna er lýst nánar í viðauka 3 í Peningamál-
um 2005/1. Vegna þess að verðbólga og óvissa um verðbólgu þróun
hefur verið mikil undanfarin ár er hugsanlegt að notkun sögulegra spá-
skekkna leiði til ofmats á þeirri óvissu sem framundan er, eða muni
a.m.k. gera það síðar. Greining á fyrri spám er gagnleg til að varpa ljósi
á hversu stórt hlutverk þær ættu að leika við ákvarðanir í Peningamál-
um. Því má þó ekki gleyma að ákvarðanir sem getið er um í Peninga-
málum miða oft að því að koma í veg fyrir að spárnar standist.
Einu sinni á ári birtir Seðlabankinn samantekt á skekkjum í verð-
bólguspám sínum miðað við ýmsa mælikvarða, síðast í Peningamálum
2005/2. Þá er gerð úttekt á óvissubili spárinnar með dreifi ngu mældrar
verðbólgu eftir að bankinn tók upp verðbólgumarkmið. Enn sem kom-
ið er byggist mat á staðalfráviki spáskekkna á tiltölulega fáum mæling-
um, en áreiðanlegra mat ætti að fást þegar fram líða stundir. Allt þar til
í síðasta hefti Peningamála var í grunnspá gengið út frá að stýrivöxtum
yrði haldið óbreyttum á spátímanum en það gerir samanburð við fyrri
spár erfi ðari.
Seðlabankinn hefur birt verðbólguspár allt að einu ári fram í tím-
ann um árabil. Tafl a 1 sýnir meðalskekkju og staðalfrávik í verðbólgu-
spám Seðlabankans allt að fjóra ársfjórðunga fram í tímann frá árinu
1994. Meðalskekkja (bjögun) sýnir meðalfrávik verðbólguspár frá eigin-
legri verðbólgu og þannig hvort verðbólgu hefur kerfi sbundið verið
of- eða vanspáð. Samkvæmt þeim mælikvarða hefur verðbólgu verið
vanspáð tvo, þrjá og fjóra ársfjórðunga fram í tímann, og því meira því