Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 78

HRÆRINGAR INNAN PENINGAHAGFRÆÐINNAR
OG STARFSEMI SEÐLABANKA
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
78
Lítið nýkeynesískt líkan bregður því upp mjög stílfærðri mynd af
grunnþáttum hagkerfi sins ásamt því að leitast við að ná kjarnanum í
miðlunarferli peningastefnunnar. Umfangsmikil greinaskrif um bestu
hugsanlegu peningastefnu í slíkum líkönum hafa verið birt á undan -
förnum árum, t.d. Taylor (1999), Svensson (1999), Clarida, Galí og
Gertler (1999), Woodford (2003) og Walsh (2003).
Litróf nýkeynesískra líkana nær frá þessum litlu þriggja jafna lík-
önum upp í fl óknari DSGE-heildarjafnvægislíkön (e. dynamic stochas-
tic general equilibrium models) þar sem jafnvægissambönd eru leidd
út frá hámörkunarvanda framsýnna heimila, fyrirtækja og stjórnvalda
við skilyrði óvissu og ýmissa markaðsbresta. DSGE-þjóðhagslíkön, sem
eru notuð við gerð ársfjórðungslegra efnahagspáa í seðlabönkum víða
um heim, t.d. BEQM-líkanið í Englandsbanka, TOTEM-líkanið í Seðla-
banka Kanada og JEM-líkanið í Japansbanka, eru fl óknari að gerð þar
sem þau leitast við að hafa vel skilgreint kyrrstætt jafnvægi samhliða
því að halda nákvæmt bókhald yfi r tengsl stofn- og fl æðistærða.
DSGE-líkön eru metnaðarfull tilraun til að samtvinna framfarir
innan þjóðhagfræðinnar, spágerðar sem byggist á hagfræðikenning-
um (e. structural forecasting) og framkvæmdar peningastefnu í reynd.
Ágreiningur er enn um nákvæma uppbyggingu DSGE-líkana og ár-
angur þeirra við að sameina samkvæmni við fræðin og samræmi við
niðurstöður hagrannsókna.
Mörg viðfangsefni eru enn óleyst: Í fyrsta lagi, hvernig haga skuli
nákvæmri framsetningu hagfræðilegs grunns þessara líkana að því er
varðar markaðsbresti, verðmyndun og væntingar. Í öðru lagi hefur ýms-
um aðferðum verið beitt til að meta DSGE-líkön, bæði klassískri nálgun og
bayesískum aðferðum, en aðrir eru hlynntari notkun hermana (e. calibra-
tion). Í þriðja lagi þarf að gera fl eiri prófanir á spágetu DSGE-líkana. Loks
er aðlögun DSGE-líkana að opnu hagkerfi aðkallandi rannsóknarefni.
Aðlögun DSGE-líkana til notkunar við stefnumörkun í reynd er
fyrirferðarmikið rannsóknarviðfangsefni í mörgum helstu seðlabönkum
og efnahagsstofnunum heims. Kastljósið hefur meðal annars beinst að
nýkeynesíska Phillipsferlinum. Fátt skiptir meira máli fyrir seðlabanka,
sem vilja fylgja framsýnni peningastefnu, en að geta spáð fyrir um
verðbólgu til skamms og meðallangs tíma. Nýkeynesíski Phillipsferill-
inn er því í lykilhlutverki í litlum DSGE-líkönum þegar kemur að því að
spá og greina verðbólguhorfur.
Nýkeynesíski Phillipsferillinn og verðbólguspár
Verðbólguþróun til skamms tíma er eitt af meginviðfangsefnum þjóð-
hagfræðinnar og gegnir lykilhlutverki í líkanagerð og við mótun pen-
ingastefnu. Ýmsar úrbætur í líkanagerð hafa verið gerðar er miða að
því að skýra betur og spá fyrir um verðbólguþróun. Í gamla IS-LM-lík-
aninu voru verð og laun föst og ekkert svigrúm fyrir verðaðlögunar-
ferli. Líkt og í mörgum öðrum líkönum, sem voru notuð við greiningu
í peningamálum á áttunda og níunda áratug síðustu aldar, voru jafn-
vægisskilyrði IS-LM-líkansins ekki afrakstur hámörkunar markaðsaðila
(nánari umræðu um veikleika IS-LM-líkansins má nálgast í McCallum
og Nelson, 1999). Phillipsferillinn kom einnig til sögunnar án míkró-
hagfræðilegs grunns sem einfalt tölfræðilegt samband á milli launa-
verðbólgu og atvinnuleysis.