Peningamál - 01.11.2006, Blaðsíða 15

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
15
III Fjármálaleg skilyrði
Raunstýrivextir hafa hækkað frá því í sumar sem endurspeglar bæði
hækkun stýrivaxta og lækkun verðbólguvæntinga. Aðhald peninga-
stefnunnar hefur því aukist. Framvirkir vextir og spár greiningar-
deilda gefa til kynna að markaðsaðilar og greiningaraðilar vænti þess
almennt að stýrivextir hafi náð hámarki og við taki tiltölulega hröð
lækkun vaxta. Skammtímavaxtamunur við útlönd hefur haldið áfram
að aukast en langtímavaxtamunur mældur út frá fimm ára ríkisskulda-
bréfum hefur minnkað á ný og er nú svipaður og í upphafi árs. Útgáfa
erlendra skuldabréfa í íslenskum krónum hefur aukist á nýjan leik og
má greina áhrif hennar bæði á skuldabréfamarkaði og í gengi krón-
unnar. Skuldir heimilanna hafa haldið áfram að aukast og lækkun á
gengi krónunnar virðist hafa orðið til þess að lántaka þeirra í erlendum
gjaldmiðli hafi aukist það sem af er ári. Dregið hefur úr útlánavexti
til fyrirtækja. Vöxtur peningamagns í umferð er enn mikill en dregið
hefur úr honum, en hafa verður þó í huga að miklar sveiflur eru á milli
mánaða.
Aðhald peningastefnunnar hefur aukist
Frá útgáfu síðustu Peningamála hafa stýrivextir verið hækkaðir um
1,75 prósentur. Á sama tíma hafa raunstýrivextir miðað við verð -
bólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. fimm ára hækkað um rúmlega 4 pró sent.
Aðhald peningastefnunnar hefur einnig aukist ef raunvextir eru reikn-
aðir miðað við liðna verðbólgu eða verðbólguvæntingar almennings
og fyrirtækja. Ólíkt því sem gerðist fyrstu sex mánuði þessa árs, þegar
skammtímaraunvextir hækkuðu lítið þrátt fyrir kröftuga hækkun stýri-
vaxta, hafa aðgerðir í peningamálum að þessu leyti skilað töluverðum
árangri.
Markaðs- og greiningaraðilar vænta þess að stýrivextir fari hratt
lækkandi
Þrátt fyrir umtalsverða hækkun stýrivaxta frá því í sumar hefur ávöxt-
unarkrafa óverðtryggðra langtímaskuldabréfa ríkisins lækkað um
1,2-1,3 prósent að meðaltali í október samanborið við júnímánuð.
Í meginatriðum endurspeglar lækkunin væntingar um að stýrivextir
Seðlabankans lækki fljótlega. Það má m.a. sjá í spám greiningaraðila
um þróun stýrivaxta á næstu misserum en þeir gera flestir ráð fyrir
því að stýrivextir hafi náð hámarki. Eins og fjallað er um í rammagrein
VIII-1 gera þeir að meðaltali ráð fyrir því að stýrivextir verði komnir í
tæplega 11% á sama tíma að ári og um 9,5% eftir tvö ár. Við útgáfu
síðustu Peningamála náði spá þessara sömu aðila fram á sumar 2008.
Þá spáðu þeir tæplega 9% stýrivöxtum við lok tímabilsins sem er
svipað og þeir spá nú að meðaltali.
Greiningaraðilum ber þó ekki alveg saman um líklega þróun
stýrivaxta á næstu tveimur árum. Spár greiningardeilda stóru við-
skiptabankanna þriggja eru reyndar nokkuð svipaðar fram á mitt ár
2008. Ein greiningardeildanna telur hins vegar að um mitt ár 2008
verði stýrivextir hækkaðir á ný, enda gerir hún, ólíkt hinum, ráð fyrir
að ný bylgja stóriðjufjárfestingar sé framundan. Fjórði greiningarað-
ilinn spáir hins vegar að stýrivextir hækki um 0,5 prósentur við útgáfu
Mynd III-1
Raunstýrivextir
Vikulegar tölur 7. janúar 1998 - 31. október 2006
Raunstýrivextir m.v.:
verðbólgu
verðbólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. 8 ára
verðbólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. 5 ára
verðbólguvæntingar almennings
verðbólguvæntingar fyrirtækja
verðbólguvæntingar sérfræðinga á fjármálamarkaði
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
12
14
200620052004200320022001200019991998
RIKB 10 0317
RIKB 08 0613
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd III-2
Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra skuldabréfa
og stýrivextir Seðlabanka Íslands
Daglegar tölur 3. janúar 2002 - 31. október 2006
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20062005200420032002
RIKB 07 0209Stýrivextir SÍ
RIKB 13 0517
Glitnir
Landsbanki
Heimildir: Glitnir, KB banki, Landsbanki Íslands.
%
Mynd III-3
Nýjustu stýrivaxtaspár þriggja stærstu
viðskiptabankanna
Mánaðarmeðaltöl
KB banki
1
3
5
7
9
11
13
15
2010200920082007‘06