Peningamál - 01.03.2007, Blaðsíða 23

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
23
Áhrif nýlegra hræringa á fjármálaleg skilyrði fyrirtækja markast
af því að tæplega 60% skulda þeirra við lánakerfið eru gengis bundin.
Gengisbreytingar hafa minni langtímaáhrif á fyrirtæki en heimili hafi
þau tekjur í erlendum gjaldmiðlum, auk þess eru gengisvarnir þeim
ódýrari og aðgengilegri. Hins vegar getur gengishagnaður eða –tap
þeirra orðið umtalsvert. Nokkur stór fyrirtæki sem hafa þorra tekna
í innlendum gjaldmiðli en fjármagna starfsemi sína að miklu leyti
með erlendum lánum urðu fyrir umtalsverðu bókhaldslegu geng-
istapi á sl. ári. Fjármálaleg staða flestra fyrirtækja virðist þó enn vera
nokkuð sterk. Aukin lántaka á undanförnum tveimur árum hefur
enn sem komið er ekki leitt til aukinna vanskila. Vanskilahlutfall
útlána innlánsstofnana hefur ekki verið lægra síðastliðin sex ár. Mikil
útlánaaukning gæti eigi að síður átt eftir að koma fram í auknum
vanskilum þegar innlend eftirspurn dregst saman og atvinnuleysi
tekur að rísa á ný.
Fjármálaleg skilyrði heimila og fyrirtækja hafa versnað nokkuð en
framboð lánsfjár aukist
Á heildina litið er niðurstaðan sú að fjármálaleg skilyrði heimila og
fyrir tækja hafa versnað lítillega frá útgáfu síðustu Peningamála.
Útlánsvextir í krónum hafa almennt hækkað, bæði óverðtryggðra
skammtímalána og verðtryggðra langtímalána. Vextir gengistryggðra
lána hafa einnig hækkað lítillega. Þar við bætist að verðbólgan undan-
farið ár hefur hækkað höfuðstól og þar með þyngt greiðslubyrði
verðtryggðra útlána. Greiðslubyrði erlendra lána hefur einnig hækkað
undanfarið ár vegna gengislækkunar krónunnar, en frá nóvember-
mánuði hefur krónan lengst af verið heldur sterkari en hún var um
miðbik ársins. Þótt hækkun útlánsvaxta feli í sér óhagstæðari skilyrði
til nýrrar lántöku en áður, vega hækkuð lánshlutföll og hámarkslán á
móti.
Framvinda á erlendum mörkuðum gæti haft umtalsverð áhrif á
þróun innlendra fjármálalegra skilyrða á næstunni
Þótt stýrivextir Seðlabankans hafi mikilvæg áhrif á fjármálaleg skil-
yrði heimila og fyrirtækja hefur framvinda á erlendum mörkuðum
töluverð áhrif á að hve miklu leyti breytingar á stýrivöxtum miðlast
um vaxta rófið og á gengi krónunnar, eins og fjallað var um hér á
undan. Vegna aukins vægis gengistryggðra lána fara bein og óbein
áhrif erlendra fjármálalegra skilyrða vaxandi. Framvinda innlendra
efnahagsmála getur einnig haft umtalsverð áhrif á þau kjör sem inn-
lendum fjármálastofnunum bjóðast á erlendum fjármálamörkuðum,
eins og greinilega kom í ljós á síðasta ári. Þá versnuðu kjör íslensku
bankanna umtalsvert umfram erlenda keppinauta. Í kjölfarið fylgdu
erfiðleikar við fjármögnun þeirra á Evrópumarkaði. Vaxtakjör íslensku
bankanna virðast hafa batnað frá seinni hluta síðasta árs, a.m.k. ef
lækkun skuldatrygginga þeirra undanfarna mánuði telst marktæk
vísbending um það. Í kjölfar þess að Moody’s hækkaði lánshæfismat
íslensku bankanna í febrúar, og margra annarra evrópskra banka, í
hæsta flokk lækkuðu skuldatryggingar bankanna enn frekar. Sú lækk-
un hefur þó að hluta gengið til baka þar sem tilkynnt hefur verið að
1. Hlutfall gengisbundinna lána heimila af útlánum innlánsstofnana, Íbúða-
lánasjóðs og lífeyrissjóða í lok hvers mánaðar. Gengisbundin lán hafa verið
leiðrétt fyrir áætluðum gengisbreytingum.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Ma.kr.
Mynd III-11
Gengisbundin lán heimila og hlutfall þeirra af
heildarútlánum janúar 2000 - janúar 20071
Gengisbundin lán til heimila, samtals (v. ás)
Hlutfall gengisbundinna lána heimila (h. ás)
%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
‘072006200520042003200220012000
Kaupþing banki
Landsbanki
Glitnir
Vísitala evrópskra fjármálafyrirtækja
Mynd III-12
Skuldatryggingar íslenskra banka og vísitala
evrópskra fjármálafyrirtækja
Daglegar tölur 7. mars 2006 - 27. mars 2007
Punktar
Heimild: Reuters.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
mfjdnosájjmam