Peningamál - 01.03.2007, Blaðsíða 22

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
22
óbeinna skatta vegi upp þá lækkun sem orðið hefur á verði bréfanna.
Hræringar eftir birtingu verðbólgutalna í mars benda til þess að áhrif
aðgerðanna hafi verið ofmetin. Hækkun ávöxtunarkröfunnar mun því
hugsanlega ganga enn frekar til baka þegar áhrif lækkunar verðbólgu
eru komin inn í verð bréfanna. Hækkunina má þó að hluta skýra með
öðrum þáttum. Líkt og lesa má út frá framvirkum vöxtum og spám
greiningaraðila gera fjárfestar nú ráð fyrir að stýrivöxtum verði haldið
háum lengur en áður var gert ráð fyrir en það eykur áhuga þeirra á
löngum bréfum umfram þau stuttu. Einnig hafa verðbólguvæntingar
lækkað á síðastliðnum mánuðum sem dregur enn frekar úr áhuga fjár-
festa eftir styttri verðtryggðum bréfum.
Hækkun ávöxtunarkröfu íbúðabréfa frá 9. október 2006 fram
til 27. mars 2007 um 0,3-1,5 prósentur hefur einungis leitt til 0,05
prósentna hækkunar útlánsvaxta Íbúðalánasjóðs. Það skýrist af því
að sjóðurinn hefur einungis tekið tilboðum í tvo lengri flokkana frá
því að ávöxtunarkrafan tók að hækka. Álitamál er hvort sjóðurinn
geti haldið uppteknum hætti miklu lengur og þurfi að taka tilboðum
í styttri flokkana. Útlánsvextir sjóðsins munu því líklega hækka enn
frekar á næstu mánuðum lækki ávöxtunarkrafa íbúðabréfa ekki því
meira.
Dregur úr vexti verðtryggðra útlána en hlutur gengisbundinna
lána í skuldum heimila eykst
Á fjórða fjórðungi sl. árs dró úr útlánavexti lánakerfisins, en hann
náði sögulegu hámarki á fyrsta fjórðungi sl. árs. Gengisbundin útlán
hafa hins vegar aukist talsvert undanfarna mánuði, einnig til heimila,
sem til þessa hafa ekki tekið mikið af gengisbundnum lánum. Hlutfall
gengisbundinna lána til heimila er nú rúmlega 5% samanborið við
rúmlega 2% fyrir ári. Fyrir aukinni notkun gengisbundinna útlána
kunna að vera nokkrar ástæður. Í fyrsta lagi lækkaði gengi krónunnar
á síðasta fjórðungi liðins árs, en það kann að hafa orðið til þess að
heimili og fyrirtæki meti erlenda lántöku hagstæðari en áður. Í öðru
lagi kunna fjármálafyrirtæki að hafa verið treg til þess að veita verð-
tryggð lán vegna væntanlegrar lækkunar neysluverðsvísitölunnar í
mars. Í þriðja lagi hefur umræðan um vaxtaokur og vaxtamun e.t.v.
orðið til þess að beina aukinni lánsfjáreftirspurn heimila að gengis-
tryggðum lánum.
Þrátt fyrir vaxandi hlutdeild gengistryggðra lána í skuldum heim-
ila ráðast fjármálaleg skilyrði þeirra að langmestu leyti af innlendri
vaxtaþróun og framboði lánsfjár. Vextir verðtryggðra útlána hafa
hækkað nokkuð undanfarna mánuði. Eins og áður segir voru vextir
Íbúðalánasjóðs nýlega hækkaðir og eru vextir lána án uppgreiðsluálags
einungis 0,1 prósentu lægri en þeir voru áður en fyrirkomulagi útboða
sjóðsins var breytt árið 2004. Að því leyti hafa skilyrði heimilanna til
endurfjármögnunar og nýrrar lántöku versnað töluvert. Líklegra er að
útlánsvextir sjóðsins hækki á næstunni fremur en lækki. Á hinn bóg-
inn hefur framboð lánsfjár aukist nokkuð. Íbúðalánasjóður hækkaði
nýverið hámarksveðhlutfall lána sinna úr 80% í 90% og hámarkslán
úr 17 m.kr. í 18 m.kr. Sumir viðskiptabankar hafa einnig hækkað láns-
hlutföll og rýmkað lánaskilmála.
1.Vikulegar tölur fram til ársins 2004.
Heimildir: Reuters, Seðlabanki Íslands.
Mynd III-8
Ávöxtunarkrafa 5 ára erlendra
ríkisskuldabréfa
Daglegar tölur 9. júlí 1997 - 27. mars 20071
Ísland
Bretland
Bandaríkin
Evrusvæðið
Japan
%
0
2
4
6
8
10
12
14
‘07‘06‘05‘04‘03‘00 ‘02‘01‘97 ‘99‘98
%
Mynd III-9
Ávöxtun íbúðabréfa
Daglegar tölur 8. júlí 2004 - 27. mars 2007
Heimild: Seðlabanki Íslands.
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
200720062005
HFF150224
HFF150914
HFF150434
HFF150644
2004
Breyting frá sama ársfjórðungi fyrra árs (%)
Mynd III-10
Útlánaaukning lánakerfisins1
1. ársfj. 1997 - 4. ársfj. 2006
Heimili
Fyrirtæki
Alls
0
10
20
30
40
50
60
70
‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97
1. Vegna breytingar á lánaflokkun eru tölur frá og með þriðja árs-
fjórðungi 2003 ekki fyllilega sambærilegar við eldri tölur.
Heimild: Seðlabanki Íslands.