Skírnir - 01.09.1990, Qupperneq 121

SKÍRNIR
LJÓSIÐ SEM HVARF
373
kallaður sonur Guðs, það er að segja hann er talinn vera guðleg vera
sem var til frá öndverðu eins og Guð var til frá öndverðu. Jafnframt er
honum lýst sem manni, venjulegum manni þótt hann eigi sér dálítið
óvenjulega ævi. Og þetta tvennt - goðsögnin með teiknum eins og
meyfæðingunni og upprisunni og ævisagan með atvikum eins og
krossfestingunni - er tvinnað saman í guðspjöllunum og í ritum Páls
postula.
„Við erum tiineydd,“ segir Bultmann, „að spyrja þess hvort teiknin
séu annað en tilraun til þess að lýsa merkingu hins sögulega Krists og
atburðanna á ævi hans, með öðrum orðum merkingu þessa tvenns sem
hjálpræðis." Hann heldur áfram: „Ef svo er, þá skiptir hin hlutlæga
mynd sem þeim er léð engu máli.“ Og enn heldur hann áfram:
»
Það er ekkert einfaldara en að fara svona með kenninguna um tilveru Krists
frá öndverðu og goðsögnina um meyfæðinguna. Þær tvær eru greinilega
tilraunir til þess að skýra þá merkingu sem persóna Krists hefur í trú.
Staðreyndirnar sem gagnrýnin sagnfræði leiðir í ljós geta aldrei orðið
tæmandi greinargerð fyrir því sem ég sé í Jesú Kristi, þær geta ekki einu sinni
gefið það nógsamlega í skyn. Það skiptir litlu hver uppruni hans var. Satt að
segja getum við þá fyrst greint merkingu hans þegar við hættum að hafa
áhyggjur af þess háttar spurningum. Áhugi okkar á æviatriðum hans, og
einkanlega á krossfestingunni, er meira en fræðilegur áhugi á sögu liðinna
alda. Við sjáum ekki merkingu þessara atburða fyrr en við spyrjum hvað Guð
sé að reyna að segja okkur, hverjum og einum, með þeim.
Hér ber að veita einu hugtaki sérstaka athygli: það er merkingar-
hugtakið sem er höfuðhugtak hjá Bultmann. Hann hefur það eftir
Martin Heidegger eins og fleira. Við sjáum að hann fer með afbrigðum
frjálslega með það miðað við hversdagslegan skilning þess: hann talar
um merkingu manns og merkingu atburða eins og ekkert sé ljósara en
að fólk og atburðir hafi merkingu eins og orð og tákn hafa hana.
(Hvaða merkingu skyldi ég hafa?) Svo er einn grundvöllur allra fræða
hans greinarmunur sem hann gerir á hlutlægum atburðum og huglægri
merkingu: þeirri merkingu sem Kristur hefur í trú eða því sem ég sé í
Jesú Kristi.
Nú er séra Sigurbjörn Einarsson enginn róttækur nýguðfræðingur
eins og Bultmann. Það væri nær að telja hann höfuðsmann alls rétt-
trúnaðar í íslenzkri kirkjusögu á tuttugustu öld. Hann mundi síðastur
manna afneita sagnfestu kristindómsins þó að hann hiki við helvíti að