Skírnir - 01.09.1990, Síða 246

498
JÓN KARL HELGASON
SKÍRNIR
bónda á bænum, sem hafði snúið óðinshana úr hálslið nokkrum dögum fyrr.
Fuglinn sleppur þá úr höndum Jóa.
Þú hljópst yfir að veggnum og náðir í heykvísl og réðst á hann. Þú
hittir hann ekki fyrst. Hann hljóp út um allt gólf og kom í áttina til
mín. Ég færði mig frá. Þá brá honum og hann hoppaði hátt upp í loftið
og baðaði út vængjunum til að reyna að fljúga, en brotni vængurinn
vildi ekki gera það sem hann átti að gera svo hann varð bara að skríða
bak við rakstrarvélina.
Næst; hittirðu hann. Annar oddurinn á kvíslinni fór alveg í gegnum
hann. En hann dó ekki. Hann neitaði að gefast upp. Hann hélt bara
áfram að hamast, hangandi á kvíslinni. Heili vængurinn var laus og
hann sló honum ótt og títt utan í kvíslina og reyndi að bíta í ískalt stálið
alveg eins og þegar hann var að reyna að bíta í hendurnar á mér.
- Náðu í hníf! öskraðirðu á mig.
- Skerðu af honum hausinn! (s. 99-100)
Að lokum tekst Jóa að murka lífið úr fuglinum og fer síðan heim í hús eftir
skóflu til að grafa greyið. En eineygði sögumaðurinn verður fyrir undarlegri
reynslu á meðan. Það birtir yfir öllu og hann sér, bæði með alvöruauganu og
því sem er bara pússað gler, hvar fuglinn vaknar til lífsins, verður marglitur
og stór og flýgur upp í rjáfur.
Hann virtist stefna á litla gluggann. Ég vissi að hann myndi aldrei
komast í gegnum þennan pínulitla glugga jafnvel þótt honum tækist að
brjóta rúðuna. En það kom aldrei til þess.
Hann flaug bara beint í gegnum járnið og það rifnaði sundur eins og
pappír þar sem veggurinn og þakið mættust. (s. 102)
í þessari kröftugu senu beitir sögumaður/Sveinbjörn listbrögðum skáld-
skaparins til að segja Jóa/lesanda eitthvað ósegjanlegt, sýna eitthvað ósýni-
legt. En í lok sögunnar snýr hann dæminu við, það er eins og hann treysti
ekki viðtakendum til að túlka þessi boð eftir eyranu, ráða í/við margræðni
þeirra. Rödd skáldsins fær með öðrum orðum að víkja fyrir rödd bannsetts
skilgreinandans:
Svo nú held ég líka að ég viti hvað fuglinn var að reyna að segja mér
þarna í gamla skúrnum á meðan þú varst að ná í skófluna. Hann var að
reyna að segja mér að maður þarf ekki endilega að hafa heila vængi til
að geta flogið. Og að maður þarf ekki endilega að hafa heil augu til að
geta séð stórkostlega og fallega hluti. (s. 104)
Þessi orð eru tengd sýn sögumanns af gömlum manni sem er að skrifa með
fjöðurstaf og þeirri niðurstöðu sögunnar að blindi drengurinn ætli að gerast
skáld („segja sögur“).
Afhverju þessi útskýring, þessi þrenging merkingarinnar? Með því að