Skírnir - 01.09.1990, Síða 265

SKÍRNIR
LJÓÐASÖFN TIL KENNSLU
517
19. og 20. aldar ásamt allnokkrum fjölda þjóðkvæða í fyrstu tveim bindunum.
Efni úr eddukvæðum og frá fyrstu öldum Islands byggðar vantar að heita má
alveg. Að vísu er öllum ljóst að dróttkvæður skáldskapur er ekki við hæfi
barna og unglinga en úr eddukvæðum hefði auðveldlega mátt velja. Má þar
til dæmis benda á Þrymskviðu sem raunar hefur verið gefin út sérstaklega
fyrir börn. Hlutur miðaldaskáldanna er einnig óþarflega rýr, einkum þegar
þess er gætt hvað safnið er gríðarlega stórt. Þar vantar skáld sem ort hafa ljóð
sem vissulega eru gjaldgeng í vísnasöfn handa börnum enda hafa ljóð þeirra
alloft verið prentuð í slíkum söfnum. Má þar nefna til dæmis Jón Arason,
Einar Sigurðsson í Eydölum og Stefán Ólafsson. Þessi atriði verða að skoðast
sem galli, einkum þar sem brýnt er að ala á þeim skilningi að líta megi á streng
íslenskrar ljóðlistar sem óslitinn allt frá fyrstu tíð. Hindrunarlaust geti allir
lesið og lært að meta að verðleikum þessa vísu sem Jóhannes úr Kötlum tekur
upp í Litlu skólaljóðin og Einar Ólafur Sveinsson kallar einhverja fegurstu
vísu á íslensku:
Sér hún upp koma
öðru sinni
jörð úr ægi
iðjagræna.
Falla fossar,
flýgur örn yfir,
sá er á fjalli
fiska veiðir.
Hlutur nútímaljóða er hins vegar ágætur nema hvað alyngstu skáldin verða
líklega út undan hér eins og svo oft áður. Virðist tíminn svo sannarlega vera
fugl sem flýgur hratt þegar safnendur ljóða eru annars vegar. Tvær skáld-
konur eru fæddar árið 1967 og eru þær yngstar skáldanna. En sú skálda-
kynslóð sem er yngst í bókunum og á allmarga fulltrúa er fædd rétt eftir 1960.
Annað markmið sem útgáfunni er sett er orðað svo: „Efni ljóðanna skal
vera fjölbreytt og höfða til sem flestra nemenda." Ekki verður annað sagt en
að þessu markmiði hafi verið fullnægt. Valin eru margvísleg Ijóð og
þemaniðurröðun viðhöfð að nokkru leyti í bókunum þannig að í fljótu
bragði má sjá að efnisflokkar eru margir. Það sem einna helst má þó finna að
varðandi fjölbreytileika efnisins er að ekki skyldi hafa verið valin sú leið að
taka ljóðaþýðingar upp í safnið. Óneitanlega hefði það aukið stórlega við
efnislega breidd og átt fullan rétt á sér, að minnsta kosti í síðasta bindinu.
Þriðja markmið er svohljóðandi: „Margs konar ljóðform þarf að kynna í
safninu." Ástæða hefur þótt til að taka þetta fram sérstaklega og kannski er
verið með þessu markmiði að tryggja enn frekar að ljóð sem ort eru undir
frjálsu formi verði ekki sniðgengin. Hvernig sem því er varið er hitt ljóst að
hér finnast alls kyns Ijóðform frá 19. og 20. öld svo allir mega vel við una.
Hins vegar vantar fremur ýmsa hina eldri bragarhætti enda lítið tekið af þeim
kveðskap eins og áður var nefnt.