Skírnir - 01.09.1990, Síða 266

518
GUNNAR SKARPHÉÐINSSON
SKÍRNIR
Fjórða markmiðið lýtur einkum að yngstu nemendunum og segir þar að
við val á ljóðum skuli hugað að söng. Greinilegt er að þetta atriði hefur verið
vel og dyggilega rækt. Sönghæf ljóð eru mörg í Ljóðsprotum. I Ljóðspeglum
eru líka verkefni við nokkur ljóð þar sem nemendur eru spurðir hvort þeir
þekki lög við viðkomandi ljóð. Hin gamla landamæralína á milli ljóðsins með
stórum staf og texta trúbadúra, rokkara og annarra alþýðu- og popptónlistar-
manna er hins vegar að fullu virt; texta úr síðarnefnda flokknum er hér ekki
að finna nema hvað Megas á hér ljóð/texta: „Kvöldin eru kaldlynd". Kannski
þarf „að athuga þetta með stöðu ljóðsins“ eins og hjálpfúsir bókmennta-
fræðingarnir eru látnir segja í ljóði Elísabetar Jökulsdóttur: „Ljóðið sem
hljóp". Umsjónarmenn hafa ef til vill verið of varkárir í þessum efnum og
hefðu mátt huga betur að ýmsum villiblómum bókmenntaakursins. Einnig
hafa sumir popptónlistarmenn gert lög við ljóð þekktra skálda og hefur
umsjónarmönnum stundum skotist þar yfir kjörið efni. Sem dæmi má nefna
ljóð Snorra Hjartarsonar, „Þjóðlag" sem Bubbi Morthens hefur gert lag við.
I fimmta lagi er kveðið á um það hvernig ljóðin skuli gefin út í hæfilegum
einingum fyrir þrjú stig grunnskólans eins og frá var greint hér á undan. Þessi
tilhögun virðist skynsamleg og raunar nokkuð áþekk því fyrirkomulagi sem
haft hefur verið við mörg fyrri skólaljóðasöfn. Ljóðaval hverrar bókar tekur
mið af aldri og þroska nemendanna eftir því á hvaða stigi þeir eru innan
grunnskólans.
Sjötta og síðasta markmið er svo það að hlutur kvenna þurfi að vera eðli-
legur í ljóðasafninu. Þetta síðasttalda atriði er tímanna tákn. Ástæða hefur
þótt til þess að rétta hlut þeirra frá fyrri söfnum eða búa að minnsta kosti svo
um hnútana að ekki yrði enn mikil slagsíða. 191 skáld á ljóð í bókunum
þremur. Þar af eru konur 50 talsins. Þetta er miklu hærra hlutfall en í fyrri
söfnum þó svo að ýmsar ágætar skáldkonur séu ekki innanborðs eins og
Látra-Björg og Skáld-Rósa. Hvað sé hins vegar „eðlilegt“ í þessum efnum
eftirlæt ég öðrum að dæma um.
í heild má segja að umsjónarmenn nái þeim markmiðum sem þeir setja sér
nema því fyrsta. Það veltur á því hvernig menn kjósa að skilja orðalagið „frá
ýmsum tímum“.
Prófarkalestur allra bókanna er með ágætum og skrár yfir ljóð og skáld og
heimildir einkar vandaðar. Fyrirhugað er að gefa síðar út sérstaka bók með
upplýsingum um skáldin.
Ljóðsprotar er sú bókanna sem ætluð er yngstu nemendunum.1 Ljóðum
bókarinnar er skipt í átta kafla með tilliti til efnis. Flestir kaflarnir mega heita
að mestu leyti með hefðbundnu efni. Tveir kaflar hafa sérstöðu „í
furðuveröld“ og „Ég og við“. Sá fyrri er þó óþarflega stuttur en valið þar er
ágætt. í kaflanum sem ber heitið „Ég og við“ eru margs konar ljóð. Heiti
kaflans er fremur óljóst en kannski er það haft svo til þess að fjölbreytileg ljóð
1 Bókin er enn á prófarkastigi og veitti útgefandi góðfúslega leyfi sitt til þess
að fjallað yrði um hana þannig. Ekki er því unnt að fjalla um ytra útlit
bókarinnar en myndskreytingar allar eru eftir Onnu Cynthiu Leplar.