Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1991, Blaðsíða 7

Gunnlaugur A. Jónsson
Inngangsorð
Hinn 17. nóvember 1990 vom liðin áttatíu ár frá fæðingu sr. Jóhanns
Hannessonar prófessors, fyrsta kristniboðans sem varð kennari við guð-
fræðideild Háskóla íslands. Af því tilefni ákvað Guðfræðistofnun að
minnast hans með riti, sem hefði að geyma annars vegar greinar um
Jóhann eftir samstarfsmenn hans, vini og nemendur og hins vegar
nokkrar af þeim fjölmörgum greinum sem Jóhann skrifaði á litríkum
starfsferli sínum. Fjölrituð bráðabirgðaútgáfa kom út á afmælisdegi
Jóhanns og færðu höfundar og kennarar guðfræðideildar frú Astrid,
ekkju Jóhanns, ritið á heimili hennar þann dag. Endanleg gerð ritsins,
sem nú sér dagsins ljós, er nokkm stærri en bráðabirgðaútgáfan. Grein
eftir Amór Hannibalsson prófessor hefur bæst við svo og tvær stuttar
greinar eftir Jóhann Hannesson.
Við höfum valið riti þessu yfirskriftina „Kristur og menningin.“ Það
var engin tilviljun að Sigurbjöm Einarsson biskup lagði út af orðunum
„Lífið er mér Kristur“ við útför Jóhanns Hannessonar. Jóhanni var lífið
Kristur. Hann gekk óhræddur út á kristniboðsakurinn í Kína þó styrjöld
geisaði í landinu. „Konungurinn Kristur var sjálfur með í förinni, og
hvers vegna skyldi þá ekki þræll hans vera fús að fara?“ Hér heima varð
Jóhanni tíðrætt um menningaráhrif kristindómsins og sagði það hlutverk
kristinna manna að vera heilagur kjami í menningunni til að bjarga henni
frá tortímingu.
Hér skal í stuttu máli getið efnis greinanna um Jóhann Hannesson.
Amór Hannibalsson, prófessor í heimspekideild, skrifar um þátttöku
sína í Menningarsamtökum háskólamanna er störfuðu á fyrri hluta sjö-
unda áratugarins, en þar kynntist hann Jóhanni. Lýsir Amór því hversu
mjög Jóhann hafi borið hag íslenskra bama fyrir brjósti og hvemig hann
rannsakaði með vísindalegri nákvæmni hvemig bömum liði í skólum.
Einar Sigurbjömsson, sem er eftirmaður Jóhanns sem prófessor í trú-
fræði, lýsir Jóhanni sem fræðimanni. Megineinkenni á guðfræði Jóhanns
var, að mati Einars, að hún var kirkjuleg og þungamiðja hennar var Jesús
Kristur. Jóhann hugsaði existensíelt um guðfræðina, en það var sam-
kvæmt hans eigin skilgreiningu „að hugsa með áhuga og ábyrgð, láta
hvergi skeika að sköpuðu, heldur láta hug fylgja máli.“
Gunnlaugur A. Jónsson fjallar um dvöl þeirra Jóhanns og Astrid í Kína
á ámnum 1939 til 1952. Lýst er hvemig starf þeirra á kristniboðs-
akrinum mótaðist af styrjöldinni en öll árin sem þau störfuðu í Kína
geisaði styrjöld í landinu. Lýst er starfi þeirra í Húnan-fylki, ævin-
týralegum flótta þeirra þaðan og loks kennslustörfum, fyrst í Chungking
5