Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1991, Síða 23

Fræðimaðurinn Jóhann Hannesson
geyma hugleiðingar út frá ferð, sem hann fór í nóvember 1970 til þess að
kynna sér kennslu í kennimannlegri guðfræði í Osló.
í trúfræðinni las Jóhann fyrir Skabelse og genlbsning eftir Regin
Prenter og var allbundinn af henni í yfirferðinni.23 Ástæðan var sennilega
sú, að hann vildi veita stúdentum tilsögn í lestri þeirrar erfiðu bókar og
áleit, að kæmust menn inn í hugsunarhátt hennar, þá væru þeim allir
vegir færir við lestur annarra, erfiðra texta.
Aðferð Prenters var Jóhanni lfka að skapi. Prenter fylgir Barth í þeirri
áherslu, að í trúfræðinni skuli leitast við að túlka sérstöðu hins kristna
trúarinnihalds út frá þess eigin forsendum, þar sem opinberun Guðs í Jesú
Kristi er þungamiðjan. í útlistun sinni tekur Prenter fyrir hvert trúar-
atriði fyrir sig og leitast við að gera því skil. Gerir hann grein fyrir
biblíulegri merkingu hvers trúaratriðis með krítískum rannsóknar-
aðferðum og einkenndi Jóhann stefnu Prenters með orðunum „biblíulegur
realismi.” I Hómiletískum þáttum II segir Jóhann um trúvörn eða
apologetík á þessa leið, sem er mjög í anda trúfræði Prenters:
Bezta apologetikin er vel fluttur fagnaðarboðskapur, þar sem díalektík lögmáls og
fagnaðarerindis kemur ljóslega fram og frjálsræði Guðs erekki undan dregið.24
Um leið og Prenter fylgir Barth þama að málum aðferðafræðilega,
reynir hann að forðast það sem oft hefur verið nefnt „kristseinhyggja”
(christomonism) Barths með jákvæðara mati á sköpuninni, svo að
guðssamband verði ekki túlkað þekkingarfræðilega, heldur umfram allt
tilvistarlega. Af þeim sökum setur Prenter á oddinn orðasamband
Grundtvigs „Menneske fprst og kristen sá”25 og ítrekar hina lúthersku
áherslu á lögmál og fagnaðarerindi, þar sem lögmálið kemur á undan og
merkir kröfu Guðs í samskiptum manna á meðal. Fagnaðarerindið kemur
á eftir sem endurleysandi boðskapur handa þeim sem lifir og þjáist undir
kröfu lögmálsins og býður honum frelsun óverðskuldað.26
Þessi áhersla Prenters átti hljómgmnn í huga Jóhanns, sem vildi ítreka
„hið raunhæfa” í kristinni boðun. Trúaratriðin, sem trúfræðin útlistar eitt
af öðm, verður að prófa á vettvangi hins lifaða lífs.
Rit Jóhanns af vettvangi trúfræðinnar em eins og áður segir aðallega
þýðingar og skýringar við valda kafla í trúfræði Prenters, sem hann
dreifði í fjölritum meðal stúdenta. En ritið Gnósis og dogma (1972) má
telja til trúfræðinnar. Þar fjallar Jóhann um gnóstíkastefnu fomaldar.
Greinir hann þar í skilmerkilegu máli frá uppistöðum þeirrar stefnu,
rótum hennar og innviðum með samanburði við kristna kenningu eða
dogmu.
23 Sjá líka grein sr. Heimis Steinssonar annars staðar í þessu riti.
24 Hómiletískir þœttir II s. 40.
25 R.Prenter: Skabelse og genlfisning.Kpbenhavn 1962, s. 286-295.
26 Þann kafla trúfræði Prenters, sem fjallar um lögmál og fagnaðarerindi, 6. kaflann,
Skabelse og genl0sning s. 94-117, þýddi próf. Jóhann og dreifði í fjölriti undir
heitinu „Lögmál og evangelium". Þá samdi Jóhann ítarlega grein um ,Uögmál Guðs“
árið 1952, og er handritið (52 s.) í vörslu Guðfræðistofnunar.
21