Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1991, Qupperneq 75

Kristján Búason
Séra Jóhann Hannesson
og menningaráhrif kristindómsins
Þegar séra Jóhanns Hannessonar skal minnst verður mér einkum hugsað
til ræðu sem hann hélt á sunnudagssamkomu í K.F.U.M. og K. stuttu eftir
að hann kom frá Kína 1953. Hann hafði verið prestaskólakennari um
nokkurra ára skeið fyrst í Chungking en síðar við lútherska prestaskólann
í Hong Kong. Hann hafði þar tekið þátt í að undibúa unga menn úr
söfnuðunum í Kína, sem að afloknu námi snéru aftur inn í landið til
starfa í söfnuðum, er lifðu við yfirráð kommúnista. Mörgum þáttum
ræðunnar hef ég gleymt, en mér er minnisstætt ræðuefnið, sem var
þýðing trúfræðslunnar í söfnuðum kirkjunnar, einkum trúfræðslu-kvers-
ins, svo og framsetning ræðumannsins, sem var þrungin glóð brennandi
áhuga og myndugleika lífsreynslunnar.
Séra Jóhanni var mikið niðri fyrir. Að baki var sársaukafull lífs-
reynsla. Þúsundir kristniboða höfðu orðið að flýja valdatöku kommúnista
í Kína og yfirgefa margþætt starf sitt, landi og þjóð til heilla. Þeir höfðu
unnið að trúboði, stofnun safnaða, byggt og rekið skóla, reist háskóla og
byggt upp sjúkrahús og heilbrigðisþjónustu, sem hafði áhrif langt út fyrir
raðir kristinna manna og þar með lagt grundvöll að Kína nútímans í
mörgu tilliti. En nú höfðu þeir orðið vottar að því, hvemig stofnanir,
sem þeir höfðu byggt upp og kennsluhættir, sem þeir höfðu kynnt voru
teknir í þjónustu politískra trúarbragða sem afneituðu kristindómnum.
Þessi reynsla hafði víðtæk áhrif í skipulagi kristins trúboðs víða um
heim. Hún leidi m. a. til þess að fjármunum trúboðsins var í ríkari mæli
varið til trúboðsstarfsins sjálfs, fræðslu og líknarstarfs, en í minni mæli
en áður til mannvirkja. Sömuleiðis urðu hin snöggu umskipti í Kína þess
valdandi, að stjómun og fjárhagsleg ábyrgð starfs nýrra saíhaða víða um
heim var lögð í hendur heimamanna strax og kostur var. Kristniboðar
hafa síðar unnið sem starfsmenn safnaðanna, þ. e. undir þeirra stjóm,
enda þótt þeir hafi verið kostaðir af kristniboðsfélögum.
Séra Jóhann sá það, sem gerðist í Kína í ljósi þekkingar sinnar á
kínverskri sögu. í stjómarháttum kommúnista og siðleysi sá hann vissar
hliðstæður við kúgun mongólanna fyrr á öldum og fannst það táknrænt,
að hinir nýju valdhafar gerðu Peking að höfuðborg eins og barbaramir
að norðan forðum.
Það var og ógleymanleg reynsla að hlusta á mann, sem kunni allt í
senn, skil á menningu, sögu og hugsunarhætti Kínverja, kommúnista og
73