Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1991, Qupperneq 81

Lífið er mér Kristur
En víst er það samt, að Jóhann á að baki ævisögu, sem var auðug, rík
að margþættri reynslu. Hann varð ekki langlífur. En það má með sanni
segja, að skýrgreining skáldsins á langlífi eigi við um hann: Lífsnautnin
frjóa, alefling andans og athöfn þörf.
Svo var upplagi hans háttað, að hann var borinn til slíks langlífis, hvert
sem hugur hans hefði hneigst eða spor hans legið.
Ég minnist vordags fyrir fjórum áratugum. Ég var staddur hér heima
um stundar sakir, dvaldist annars erlendis þau árin. Ég hafði heyrt
Jóhanns getið. En nú bar fundum okkar saman og var það raunar hending
svo nefnd. Hann hafði útskrifast þá um vorið frá Guðfræðideild
Háskólans með hæsta prófi, sem þá hafði verið tekið við deildina. Áður
hafði hann unnið námsafrek erlendis, sem ég hef heyrt þarlenda menn
vitna til, menn, sem fylgdust með ferli og framgöngu þessa unga
íslendings. Það heyrði ég prófessor Magnús Jónsson segja, að svo
hraðnæman og skarpan nemanda hefði hann aldrei haft sem Jóhann var.
En hvað sem fregnum leið og orðspori, þá var það viðburður fyrir
mig að hitta þennan jafnaldra minn. Og þó að við hefðum aldrei átt fyrir
okkur að finnast aftur á lífsleiðinni, þá hefði sú skyndimynd, sem ég fékk
af honum þá, aldrei máðst út úr minni mínu. Hún er skýr, fersk og sterk
enn eftir fjörutíu ár: Augun hans bláu, tæm og leifturskæm, hláturinn,
heiður og hlýr og smitandi, sú hvassa og hraða snerpa í hugsun og það
fjör, þróttur og áhugi, sem lýsti sér í öllu fasi og máli.
Þá þegar hafði hann furðu margt á takteinum, byggt á víðtækum lestri
og stálminni. Og hvað sem á góma bar fékk ferskan blæ í meðfömm
hans. Og athugasemdir hmtu af vömm, óvæntar oft, alvaran tíðum klædd
gamansömum búningi og krydduð hnyttiyrðum, áhuginn vakandi og
brennandi á öllu, sem var að gerast í samtíðinni nær og fjær.
Ég gríp þessa mynd, hina elstu, sem ég á af mörgum kæmm og
dýrmætum, og læt hana eina um að tjá það, sem allar geyma.
Við sáumst ekki aftur fyrr en eftir mörg ár. En þá mættust leiðir
okkar og ég eignaðist þar vin, sem hann var. Og það get ég borið, að
hann átti í ríkum mæli þá manndyggð að vera tryggur vinur, hollur og
heill. Og engu skipti það, þótt ekki væri tekin sama afstaða til allra hluta.
Hann var yfir það hafinn að gera ágreining að tilfinningamáli eða blanda
þar í persónulegum metingi. Fast hélt hann á málstað sínum. En hann var
frjálshuga maður í sönnum skilningi, eins og löngum er um þá, sem em
heilsteyptir í trú sinni. Og hann var of stór í sniðum til þess að njóða og
nagga eða níða. Ég man ekki til þess, að ég hafi heyrt síra Jóhann
hallmæla neinum manni á bak né afflytja skoðanir annarra. En oft bar
hann í bætifláka fyrir mönnum, sem hann var gagngert og afdráttarlaust
öndverður í skoðunum. Hvar sem hann kom við eða lét til sín taka, þá var
hann alltaf jákvæður í viðhorfum og viðbrögðum. Þess vegna meðal
annars var hann svo ljúfur og nýtur liðsmaður í félagsstörfum, svo sem í
stjóm Hins íslenska Biblíufélags, en þar átti hann sæti um langt skeið.
79