Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1991, Síða 116

Jóhann Hannesson
Enn fleiri „villimennskumerki” hinnar fomu menningar má finna með því
að lesa 1. kapítula Rómverjabréfsins.
Hlutverk kristindómsins til forna
Þegar kristindómurinn kom til sögunnar, þá kenndi hann mönnum ekki að
rækta jörðina, bræða málma, færa bækur í letur, smíða skip, gera vegi og
byggja borgir. Allt þetta hafði þá staðið um margar aldir. Kristin-
dómurinn kom blátt áfram með fagnaðarerindið og nýja, áður ókunna
þjónustu gagnvart bágstöddum, fátækum og sjúkum. Hann stofnar nýtt
samfélag, hina kristnu kirkju, brœðrasamfélag manna, sem tóku kristna
trú, en þetta samfélag var ólíkt öllu öðm, sem veröldin hafði áður séð.
Það var ekki grundvallað á mætti né valdi né vizku manna, heldur á Guði,
Guðs syni, sem kominn var til að frelsa mennina, og Heilögum Anda, sem
úthellt var til þess, að Guð væri alltaf nálægur og starfandi mitt á meðal
þeirra.
„Hvort sem vér erum Gyðingar eða Grikkir, hvort sem vér emm
þrælar eða frjálsir — allir vomm vér skírðir einum anda” (I.Kor. 12).
Hinn rómverski borgari og frjálsi maður, Páll postuli, skrifar Filemoni
bréf (sem er í Biblíunni) eingöngu til þess að ganga í ábyrgð fyrir
strokuþræl — til þess að eigandinn skuli taka á móti honum sem bróður.
Annars var rómverska refsingin gagnvart strokuþrælum sú, að þeir vom
krossfestir.
Vér getum meðal annars af þessu séð, hvemig kristindómurinn myndar
menningu og breytir menningu, sem fyrir er. Hann hellir anda sínum í
kýli „villimennskunnar” og leysir þau upp smátt og smátt. Oft og einatt
þolir hin heiðna menning ekki þessa lækningu, heldur leysist upp.
Vesturrómverska ríkið gat ekki í senn þolað lækningu kristindómsins inn á
við og hinn ytri þrýsting, sem kom frá „villimennskunni” í kring um það.
Hin kristna menning tekur að myndast og festast smátt og smátt á
Vesturlöndum eftir hmn þess og var ógnað af Húnum að austan um skeið,
síðar af Múhameðstrú að sunnan, en víkingum að norðan, sem þöndu sig
alla leið frá nýlendum sínum í Rússlandi til Norður-Ameríku, meðan þeir
stóðu á hátindi sínum. Þá segir, að á írlandi, sem hafði meiri þýðingu til
gmndvöllunar vestrænni, kristinni menningu en flesta gmnar, hafi víking-
amir ekki skilið eftir eitt einasta klaustur án þess að ræna það a.m.k. einu
sinni, en sum allt að 10-16 sinnum.— Allan fyrri hluta miðalda glímir
kristnin við villimennsku Mið- og Norður-Evrópuþjóðanna, en henni tekst
að kristna þær og siðmennta smátt og smátt og skila þeim menningararfi
frá fomöld Rómverja og Grikkja.
114