Jón á Bægisá - 01.11.1994, Blaðsíða 89

Dezsö Monoszlóy
Einn á ferð til Maríulauga
Eflir margra daga hik rann upp fyrir H. að hann gæti ekki lagt upp einsamall
tii Maríulauga. Ifann svipaðist þó án árangurs um eftir ferðafélögum, horn
herbergisins störðu á hann eins og nútíðin hefði ekkert minni og minnið ætti
sér enga framtíö. Fyrii-varalaust ílaug honum Robbe-Grillet í hug og kvikmynd
hans, þessi kvikmynd þar sem gangar, hljómleikasalir, göngugötur og
hótelherbergi staflast hvert upp á annað og þrjár óþekktar verur hlaupa um,
á þeim og í þeim, tala stundum líka, hver við aðra eða bara svona fyrir munni
sér. Þessar myndir hlutu að tengjast einni og sömu vitund, því engu skipti þó
H. legði sig fram, hann gat ekki smíðað sér úr þeim sögu. Þó hafði hann tvisvar
hitt höfundinn, nánar tiltekið tvisvar hlustað á hann er hann las upp fyrir
troðfullum sal og síðan öðrum ámóta. Hann nefndi sjálfan sig og Balzac í
sömu andrá sem bar vitni um býsna sterka sjálfsvitund. En kannski var hægt
að halda sig við hljómleikasalinn. Hvenær ætli hann hafi verið byggður?
Trúlega eftir daga Goethes, Gogols og Chopins, þannig að þeir sáu hann alls
ekki úr vagninum þegar leið þeirra lá inn í borgina. Þeir gátu heldur ekki
hafa séð kvikmynd R. G., þó kann vatnið úr gosbrunninum að hafa skvest
framan í þá þegar golan þyrlaði því til, og páfuglarnir, já páfuglarnir hafa líka
spígsporað um garðinn í þá daga. Á vatni Teplu syntu svanir og þegar þeir
sem voru aö dreypa á Rúdólfsvatni skimuðu upp í hæðirnar veifuðu til þeirra
ellihrumar furur. Einnig þá voru hótelin gul og þök húsanna rauðbrunabrún.
H. greip í hægindastólinn en hann vildi enn ekki mjakast úr stað. Borgin var í
nákvæmlega þrjátíu ára fjarlægð og virtist nákvæmlega jafn langt undan núna
og í fyrradag. En H. gafst ekki upp. Hann hafði oft heyrt að til væru litir, vissar
bragðtegundir, hljóð á borð við skrjáf í sæng, dularfullir brestir og brak, og
með þeim gæti maður jafnvel, ef heppnin væri með, hlaupið yfir nokkur ár.
Til einskis hóf Eliot Öskudaginn sinn af þvílíku vonleysi: Because I do not
hope to turn again. To turn again, hægindastóllinn þurRi bara að færast fram
um einn millimetra! Þegar gengið er inn í borgir þrjátíu ár í burtu er óþarft að
telja skrefin, og þegar þangað er komið þarf ekki að setja húsin hlið við hlið,
maður þarf ekki einu sinni að vita hvar það stóð, þetta tiltekna hótel, sem líka
var gult, til þess að aðrir rati, hvort það stóð hérna eða svolítið fjær. Jafnvel
koma manns til slíkrar borgar hefur eitthvað sérstakt við sig. Eins og einhver
í mjúkum inniskóm stígi á eina þráðinn sem er til staðar. En þessi þráður
tengir allt hvað öðru, fljót, furur, fjöll, danssafi og Elísabetu, sem eiginlega
hét Dunja. H. fann að hann hafði stigið á þráðinn, réttara sagt að hljómleika-
salurinn hafði haldið innreið sína í hann, en hann lagði sig fram um að fara
að engu of óðslega. Fyrst riíjaði hann upp að hann mætti ekki hugsa um Eliot,
þegar allt kom til alfs hafði hann í þá daga vart vitað nokkurn skapaðan hlut
um hann og Öskudaginn hans hafði hann ekki þekkt heldur. Um Elísabetu,
sem í raun hét Dunja, mátti hann heldur ekki hugsa því hún var enn ekki á
þræðinum, hún hagræddi á sér hárinu á einhverjum gangi sem var ósýnilegur
í bili, ellegar sagði eitthvað við vinkonu sína sem H. var núna búinn að gleyma,
á - LESIÐ MILLl LÍNA
89