Jón á Bægisá - 01.12.2006, Qupperneq 28

Jón Bjarni Atlason
C/3
Það eru helst tvær bækur sem koma upp í hugann þegar þýðingar Poestions
á íslenskum bókmenntum eru hugleiddar. Fyrst ber að nefna Islandische
Dichter der Neuzeit (Islensk nútímaskáld) sem kom út 1897. Þessi ríflega
fimm hundruð blaðsíðna doðrantur er í senn bókmennta- og menningarsaga
íslendinga frá siðaskiptum fram að þeim tíma er hann ritaði verkið. Þetta
er fyrsta stóra bókmenntasagan sem fjallar um íslenskar bókmenntir eftir
siðaskipti og þó þrekvirkið hafi hlotið óskipt lof þá skömmuðust sín sumir
ritdómendur á Islandi vegna þess að þjóðin sjálf átti ekkert verk í líkingu við
þetta. I því eru fjölmargar þýðingar eftir Poestion og aðra á ljóðum rúmlega
25 skálda. Einnig eru þar heimildir um skáld og bókmenntasögu okkar á
19. öld sem er hvergi annars staðar að finna. Steingrímur Thorsteinsson
segir í ritdómi í Skírni árið 1905 að með þessu verki hafi Poestion bjargað
mikilvægum atriðum frá gleymsku sem annars voru farin að fyrnast, og
Sveinn Yngvi Egilsson bókmenntafræðingur hefur eftirfarandi að segja í
bók sinni Arfur og umbylting (bls. 16): „Eitt helsta gildi ritsins nú er að höf-
undurinn þekkti og stóð í bréfaskriftum við sum skáldin (t.d. Steingrím
Thorsteinsson, Benedikt Gröndal og Grím Thomsen) og varpar það því
nokkru ljósi á skoðanir þeirra og hugmyndir. Auk þess hefur bókin þann
kost að höfundurinn var meðvitaður um að rómantísku skáldin á Islandi
voru engir eintrjáningar heldur stóðu í nánum tengslum við evrópskar bók-
menntir samtímans.“
I öðru lagi ber að nefna ljóðasafnið Eislandblúten sem út kom árið 1904
og hlaut firnagóðar viðtökur, meðal annars í Danmörku þar sem skáldið
Holger Drachmann skrifaði mikinn lofdóm um Ijóðin og þýðingar þeirra.
Fyrir utan merkilegan inngang hefur bókin að geyma einar hundrað og
fimmtíu þýðingar á ljóðum tuttugu og sjö skálda frá 19. öld. Margar af þess-
um þýðingum birtust einnig á víð og dreif í blöðum og tímaritum og hlutu
þannig almennari útbreiðslu.
En hvernig þýðandi skyldi Poestion hafa verið? Það er ekki öfundsvert hlut-
skipti að þýða íslenskan 19. aldar kveðskap svo vel fari. Og víst er að margir
eiga erfitt með að ímynda sér ástsælustu ljóð þjóðskáldanna í þýðingum.
Ekki má þó gleyma því að íslenskar þýðingar á þýskum ljóðum áttu lengi
vel miklu fylgi að fagna meðal íslensku þjóðarinnar, til að mynda þýðingar
Jónasar Hallgrímssonar og Steingríms Thorsteinssonar á sumum ljóðum
Heines. Það er harla ólíklegt að nokkrar þýðingar Poestions hafi haft sam-
bærileg áhrif, þó vel hafi verið að verki staðið, enda um tvo ólíka heima að
ræða hvað þetta varðar og erfitt að bera saman menningarlandslag á Islandi
og í Vínarborg um aldamótin 1900. Hér verður ekki felldur neinn almenn-
26
á SBaydiá - Tímarit þýðenda nr. 10 / 2006