Jón á Bægisá - 01.12.2006, Blaðsíða 61

o imitatores, servum pecus, ut mihi
saepe Libera per vacuum posui vestigia
princeps, non aliena meo pressi pede.
qui sibi fidet, dux reget examen. Parios
ego primus iambos ostendi Latio,
numeros animosque secutus Archilochi,
non res et agentia verba Lycamben.
ac ne me foliis ideo brevioribus ornes,
quod timui mutare modos et carminis
artem, temperat Archilochi Musam
pede mascula Sappho temperat Alceus,
sed rebus et ordine dispar, nec socerum
quaerit, quem versibus oblinat atris,
nec sponsae laqueum famoso carmine
nectit. hunc ego, non alio dictum
prius ore, Latinus volgavi fidicen. iuvat
immemorata ferentem ingenuis oculisque
legi manibusque teneri (Epistulae 1,19,
19-34, s. 382).
Fleira fer á milli mála en orðin ein
O you mimics, you slavish herd! How often your
pother has stirred my spleen, how often my mirth!
I was the first to plant free footsteps on a virgin soil;
I walked not where others trod. Who trusts himself
will lead and rule the swarm. I was the first to show
Latium the iambics of Paros, following the rhythm
and spirit of Archilochus, not the themes or the
words that hounded Lycambes. And lest you should
crown me with a scantier wreath because I feared
to change the measures and form of verse, see how
manlike Sappho moulds her Muse by the rhythm
of Archilochus; how Alceus moulds his, though in
his themes and arrangement he differs, looking for
no father-in-law to besmear with deadly verses, and
weaving no halter for his bride with defaming rhyme.
Him, never before sung by other lips, I, the lyrist of
Latium, have made known. It is my joy that I bring
things untold before, and am read by the eyes and
held in the hands of the gently born (383).
Eftir að hann hefur snuprað þrælahjörð hermikrákanna, gortar Hóras af
því að hafa fyrstur „manna fetað frjálslega um autt svæði og eigi drepið fæti
[sjínum á annarra eign“ (35). Strax á eftir kveðst hann og hafa verið fyrstur til
að taka upp tiltekna gríska bragarhætti í anda Arkílokkosar. Eftirtektarvert
er að hann svarar hugsanlegri mótbáru strax á eftir. Honum finnst ekki að
hann eigi skilinn minni sveig af því hann tók hættina óbreytta inn, lið fyrir
lið, má kannski segja, og hann vísar síðan til grískra skálda sem beygt höfðu
eigin músu undir þessa hætti. Hann kórónar síðan mótsögnina með því að
segja að hann hafi gert Alkæus þekktan, ekki með því að þýða hann, heldur
með því að nota bragarháttinn.
Með því að setja inn þetta jafngildi milli skáldskapar síns og grísku
frummyndanna og afneita þýðingarsambandinu um leið skapar Hóras ekki
aðeins viðhorf til þýðinga sem annarrar gráðu eftirlíkinga, heildur einnig þá
aðferð sem æ ofan í æ hefúr mótað og stýrt endurnýjun skáldskapar á Vestur-
löndum. Frumtextarnir grísku og formin liggja aftur og aftur til grundvallar
allri hafningu eigin skáldskapar upp á hinn kanóníska stall meðal þjóða. í
stuttu máli sagt, með því að koma á jafngildissambandi við þessa frumtexta
vestrænnar menningar og horfa framhjá þýðingarsambandinu um leið má
a.m.k. reyna að gera skáldlegt sjálfið (einstaklings eða hóps) að jafningja
hins gríska.
fléttar hann heitmeyju sinni snöru með níðkvæði. Þenna mann, er enginn annar munnr
hefir áðr eftir kveðið, hefi eg gert þjóðkunnan með latneskri fiðlu. Eg hefi ánægju af því
að koma fram með eitthvað nýtt, og vera lesinn göfgum augum og vera í göfugra manna
höndum“ (35-36).
á .A/ys-jf/ - I DAG HEYRA SÖNGGYÐJURNAR TIL ÞÍN
59