Jón á Bægisá - 01.12.2006, Blaðsíða 64

Gauti Kristmannsson
snemma á sjöunda áratug átjándu aldar komst kveðskapur norðursins í há-
tísku og átti það einnig við um hinn norræna arf, sem margir í norðurhluta
Evrópu tóku að túlka sem sína eigin „klassík".13 Klopstock brást við þessu
með þeim hætti að hann breytti ljóðum sínum þannig að hann tók út hin
grísku goðmögn sem hann notar í þeim og setur „samsvarandi” norræn.
Fæstum síðari tíma gagnrýnendum hefur hugnast þessi breyting, sem stafar
kannski af því að skólun þeirra var og er enn mótuð af hinum klassíska arfi.
Breyting Klopstocks var hins vegar mjög meðvituð þjóðernisleg ákvörðun
eins og sjá má í bréfi hans til þýskuþýðanda Ossíanskvæða, Michaels Denis,
8. september, 1767:
Wie weit sind Sie mit Ossian? Ich
habe Ihre Ubersetzung noch nicht
mit Macpherson verglichen. Ossians
Werke sind wahre Meisterstiicke.
Wenn wir einen solchen Barden
fánden! Es wird mir ganz warm
bey diesem Wunsche. - Ich hatte
in einigen meiner áltern Oden
griechische Mythologie, ich habe sie
herausgeworfen, und sowohl in diese
als in einige neuere die Mythologie
unsrer Vorfahren gebracht. Wenn Sie
nur Mallets Edda kennen, so kennen
Sie die Edda nicht genug (Briefe 24).
En þótt Klopstock hafi í raun umbylt þýskum brag með þýðingu sinni á
sexliðahætti og ýmsum bragarháttum Forn-Grikkja, þá er hann oftast tal-
inn vera frumkvöðull í þróun sem síðan var fullkomnuð af öðrum.^ Eg
fer fljótt yfir sögu með því að snúa mér að arftökum Klopstocks í mótun
sexliðaháttarins, þýðendunum og skáldunum, Johann Heinrich Voss og
Goethe. Hómersþýðingar Voss, sem út komu á tveimur síðustu áratugum
Hversu langt eruð þér kominn
með Ossían? Ég hef ekki enn
borið þýðingu yðar saman við
Macpherson. Verk Ossíans eru sönn
meistarastykki. Ef við íyndum slíkt
skáld! Mér hitnar við tilhugsunina.
- Ég notaði gríska goðafræði í
nokkrum eldri óðum, ég fleygði
henni út og setti í staðinn, og einnig
í nýrri óðum, goðafræði forfeðra
vorra. Ef þér þekkið einungis Eddu
Mallets þá þekkið þér ekki Eddu
nægilega vel (þýðing mín).
13 Um þetta eru einnig mörg dæmi fyrir utan Klopstock, þ.á m. Thomas Percy sem þýddi
nokkur Eddukvæði undir titlinum Five Pieces of Runic Poetry og gaf út árið 1763. Sama
má segja um Johann Gottfried Herder, t.d. í ritgerðinni „Uber Oflian und die Lieder
alter Völker" í bókinni Von deutscher Art und Kunst, riti sem oft er talið vera ein helsta
„stefnuyfirlýsing“ Sturm und Drang í hinum þýskumælandi heimi. Ytarlegri umfjöllun um
efnið er að finna í bók minni Literary Diplomacy I (229-232).
Klopstock er mjög gott dæmi um skáld sem þýðir „án frumtexta”, þ.e. hann yfirfærir
formið en bætir nýju innihaldi. Raunar má segja að hann notið „gefið” efni, bæði í Messíasi
og óðunum eins og Kaiser heldur fram, en það er einmitt formbylting hans sem löngum
hefur verið talin bylting í „þýskum” kveðskap.
62
Jfáw á .VSrfy/há - Tímarit þýðenda nr. io / 2006