Jón á Bægisá - 01.11.2008, Qupperneq 34

Ástráíur Eysteinsson
hér rými til að hafa mörg inngangsorð um nóvelluna Aðventu áður en vikið
verður að íslenskum gerðum hennar. Sagan kom út á dönsku hjá Gyldendal
í Kaupmannahöfn árið 1937 og fékk afar góðar viðtökur eins og fleiri verk
Gunnars þar í landi á millistríðsárunum; hún var prentuð fimm sinnum á
tveimur árum. En áður hafði hún raunar birst í þýskri þýðingu (1936) og þó
að verkið hafi verið þýtt á ýmis mál, þá er það á þýsku sem það hefur fengið
hvað bestar og samfelldastar viðtökur, ef marka má útgáfusögu verksins.
Þótt hún hafi verið margprentuð í Þýskalandi á stjórnartíð nasista, allt til
1944, kemur það ekki í veg fyrir áframhaldandi vinsældir hennar á þýsku
málsvæði eftir stríð.28 Þær vinsældir hafa staðið fram á okkar daga, rétt
eins og raunin hefur verið á Islandi (Bjartsútgáfan í fyrra er sú áttunda
á íslensku). Fyrsta íslenskan útgáfan, í þýðingu Magnúsar Asgeirssonar,
markar ákveðin tímamót. Hún er gefin út á fimmtíu ára afmæli höfund-
arins og með henni er Gunnar líka boðinn velkominn heim, en hann flutti
aftur til Islands 1939. Innan á kápubrotinu stendur: „Gunnar Gunnarsson
kemur alkominn heim til Islands á þessu vori. Hann hefur nú um langt
skeið verið einn helzti fulltrúi íslenskrar menningar erlendis.“ Sérstakar
fagnaðarkveðjur og óskir fylgja svo í formála sem Halldór Laxness skrifar
og þar sem hann fer í fjálglegar hæðir, svo ekki sé meira sagt. Hann segir
þar að almenningur í Danmörku hafi „aldrei kunnað skil á hinum beztu
bókum Gunnars“, en vitrir menn þar í landi hafi þó séð
að skáldskapur hans og menning átti sér langa fortíð í kynstofninum, og
að hann kom fram sem sterkur og virðulegur fulltrúi fornrar bókmennta-
Iegrar hámenningar norrænnar eins og hún hefur eflzt og þroskazt með
því lífi sem lifað var á ey sagnanna í þúsund ár. Þó munu engir nema
tslendingar sjálfir fá metið Gunnar Gunnarsson að verðleikum þegar frá
líður, né skilið eðli hans til fullnustu, enda munu þeir varðveita nafn hans
óafmáanlega.29
Svo mörg voru þau orð og raunar fleiri. Ég stenst þá freistingu að velta
vöngum yfir því að Halldór skuli bregða íyrir sig slíkri orðræðu svo „síðla“
sem árið 1939. Hér er þó greinilega vottað af mikilli festu hvar Gunnar
eigi heima sem einstaklingur og rithöfundur. Bersýnilega hafa þó lesend-
ur í öðrum löndum einnig kunnað að meta Aðventu að verðleikum, þessa
28 Sbr. Harald Sigurðsson: „Skrá um bækur Gunnars Gunnarssonar á íslenzku og erlendum
málum“, birt sem bókarauki með Skáldverk XVII-XIX, Reykjavík: Almenna bókafélagið/
Helgafell 1963.
29 Halldór Kiljan Laxness: [Formáli], í: Gunnar Gunnarsson: Aðventa, þýðandi Magnús
Ásgeirsson, Reykjavík: Bókaútgáfa Heimskringlu 1939, s. 5-8, hér s. 5-6.
32
d .íffœyAiá - Tímarit um þýðingar nr. 12 / 2008