Jón á Bægisá - 01.11.2008, Page 99

Jónas og hlébaríinn - Ljóðstajir og viðtökur Ljóðaþýðinga
skorður til þess, skáldin eru alltof mörg og alltof margar stefnur hafa kom-
ið upp og dáið út“ (Silja Aðalsteinsdóttir 2007:15).
Þótt Turville-Petre hafi kallað á nýja endurreisn stuðla í ensku: „It may
be time for a second alliterative revival“, er ekki heldur markmið Ringlers
að koma á slíkri endurreisn (1977:128). Hann vill bara auka skilning nokk-
urra enskumælandi lesenda á ljóðlist Jónasar og vonar helst að nokkur
ljóð rati í kennslubækur eða ljóðasöfn (Silja Aðalsteinsdóttir 2007:17). Þar
sem það mun ekki hafa nokkur áhrif á framtíð enskrar ljóðagerðar hvort
hann stuðlar eða ekki, finnst Ringler hann ekki bera þá „ábyrgð“ gagnvart
enskri ljóðahefð að laga þýðingar að smekk enskumælandi lesenda, heldur
sé hann „bundinn af frumtextanum, merkingu hans og formi“ (Silja Að-
alsteinsdóttir 2007:15).
Hins vegar má spyrja hvort íslensk ljóðlist sé enn svo næm (eða við-
kvæm), að einstök þýðing eða ljóð geti breytt henni. Þeir sem mótmæltu
óstuðlaðri þýðingu Gauta Kristmannssonar á Panther Rilkes virðast standa
í þeirri meiningu að enn sé þetta hægt, en að helst eigi að standa vörð gegn
slíkum Trójuhestum.
9. Ljóðstafír: bragfræði, málfræði eða málvernd?
Stendur íslenskri ljóðahefð ógn af óstuðluðum ljóðaþýðingum? Þessi spurn-
ing veltur að hluta til á stöðu stuðlunar í málkerfinu. Er hún regla í málfræði
íslenskunnar, eins og að sögn sé ávallt í öðru sæti og áhersla alltaf á fyrsta
atkvæði? Það kom fram að ofan, að ekki hafa allir Islendingar „brageyra".
Sumir, jafnvel þekkt skáld, hafa gert tilraunir til að yrkja bundið mál án
ljóðstafa og hlotið mikið last fyrir (Kristján Eiríksson, s.st.).
Nánari hliðstæða væri kannski regla sem málvöndun skiptir sér af,
sem er ómeðvituð og eðlileg hjá sumum en sem aðrir verði að þjálfa sig í
og sem er talin hafa félagslegt gildi. Er hægt að líkja óstuðlaðri þýðingu
Gauta við þágufallssýki, eða við það að nota slettu - eða leyfa útlendingi að
halda sínu nafni þótt hann setjist að hér á landi? Ein rökin sem færð voru
fyrir því að amast við ættarnöfnum á Islandi voru þau, að ættarnöfn væru
yfirleitt óbeygjanleg, en óttast var að þau myndu eyðileggja beygingakerfið
sem gerir íslenskuna sérstaka (Willson 2002).
Málið þolir nokkrar undantekningar. Eitt tökuorð gerir engan ó-
skunda, en tökuorð úr frönsku hafa gjörbreytt áherslureglunum í ensku
- sem hefur líka grafið undan stuðlun.
Að því gefnu að ljóðstafir tilheyri ekki málfræði íslenskrar tungu held-
ur íslenskri ljóðahefð er þá möguleiki á því að skáld myndu ýmist geta
ort með eða án ljóðstafa eftir atvikum, rétt eins og sömu skáld yrkja bæði
hefðbundin ljóð og fríljóð? Einkum eftir formbyltinguna sk. eru lesendur
vanir því að mismunandi ljóð lúti mismunandi reglum. I íslensku eru nú
Jfasi á Pðœytíá - Að geta sagt „shit“ fyrir framan dömu
97