Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2013, Blaðsíða 43

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 2. tbl. 89. árg. 2013 39
og einstaklingsmiðaða geðþjónustu
í nærsamfélaginu með aukna lífssátt
skjólstæðinga og bata að leiðarljósi. Mark­
hópur teymisins er fólk með alvarlega
geðrofssjúkdóma og aðstandendur
þeirra, þeir sem leggjast oft inn á
geðdeildir og koma oftar á bráðamóttöku
og geta ekki nýtt sér þá eftirfylgd sem
er í boði. Hugmyndafræði teymisins
byggist á gagnreyndri þekkingu um
meðferð alvarlega geðsjúkra og má þar
nefna lyfjameðferð og ACT (e. assertive
community treatment). Þar er áhersla lögð
á að veita þeim ótímabundna þjónustu
sem mest þurfa á henni að halda, á
þver faglega þjónustu með vitjunum og
góðu aðgengi að starfsfólki sem er með
málstjóra hlutverk (e. case management)
(Thornicrof og Tansella, 2009).
Starf teymisins byggist á hugmyndafræði
um bata (Hummelvoll, 2012) þar sem
gengið er út frá því að bati sé mögulegur,
horft er á styrkleika fólks og getu og unnið
markvisst að því að efla þátttöku fólks í
meðferðinni auk virkni í samfélaginu.
Skjól stæðingum er í byrjun úthlutað mál­
stjóra, tengli og lækni. Málstjórinn sam­
hæfir meðferðarferlið og skipuleggur í
samvinnu við skjólstæðinginn þann
stuðning og þjónustu sem teymið veitir.
Snemma í ferlinu er byrjað á að gera
svonefnt „interRAI CMH (community
mental health)“ mat sem er yfirgripsmikil
aðferð sem nýtist við gerð áætlana og
gæðastýringu, en einnig eru notuð önnur
matstæki, svo sem mat á lífsgæðum
(quality of life scale), ásamt því að kynna
sér lífssögu skjólstæðinganna og mat
þeirra á aðstæðum sínum.

Þegar búið er að greina vandann í
samvinnu við skjólstæðinginn er gerð
meðferðaráætlun. Þar koma fram markmið,
tilhögun vitjana og lyfjagjafa, samband við
aðstandendur og tengsla net og annað
sem mikilvægt er fyrir meðferðarferlið.
Flestir fá vitjanir heim en skjólstæðingum
býðst einnig að koma í viðtöl á bækistöð
samfélags geðteymisins. Markmið vitjana
er að fylgja eftir meðferðaráætlunum og
fara þær fram á heimilum fólks og annars
staðar í samfélaginu. Þjónusta við fólk
á heimavelli er ekki vandalaus en þar
eru meðferðaraðilar gestir og þurfa að
hegða sér samkvæmt því og stundum
að endurskoða viðhorf og hugmyndir
sínar um hið góða líf. Lögð er áhersla á
góða teymisvinnu og handleiðslu og þess
gætt að ekki sé tekin af skjólstæðingum
geta þeirra og vald til lausna. Þegar
skjólstæðingar teymisins leggjast inn á
sjúkrahús er mikilvægt að haft sé samband
við starfsfólk samfélagsteymisins til að
samfella haldist í meðferð og samráð sé
um hana.
Alls hafa 140 manns notið þjónustu
teymisins en fyrstu tvö árin fækkaði
innlögnum þeirra um 40% og fjölda
innlagnardaga um 60%. Alls hafa 33 skjól­
stæðingar teymisins svarað spurninga lista
um mat á gæðum þjónustunnar. Meðal­
stiga fjöldi þeirra sem svöruðu var 27,8
(spönn 20­32, þar sem 20 er minnsti
stigafjöldi en 32 sá mesti). Meðferðar­
aðilar og aðstandendur geta óskað eftir
þjónustu samfélags geðteymisins en
beiðnir má finna bæði á inn­ og útvef
spítalans. Reglulega meta skjólstæðingar
lífsgæði sín og fljótlega verður hægt að
segja til um árangur teymisins á því
mikilvæga sviði.
Geðhjúkrunarfræðingar bera samábyrgð
á að horfið sé frá þeirri forræðis hyggju
sem lengi hefur einkennt geðheilbrigðis­
þjónustuna. Þar ryðja sér nú til rúms
hugmyndir valdeflingar, þátttöku, sam­
vinnu og ábyrgðarhlutdeildar án þess að
það eigi að koma niður á umhyggju og
réttindum fólks til viðeigandi meðferðar.
Guðbjörg Sveinsdóttir er geðhjúkrunar­
fræðingur og teymisstjóri samfélagsgeðteymis
LSH.
Heimildir:
Hummelvoll, J.K. (2012). Helt – ikke stykkevis og
delt. Psykiatrisk sykepleie og psykisk helse.
Ósló: Gyldendal.
Thornicrof, G., og Tansella, M. (2009). Better
Mental Health Care. Cambridge: Cambridge
University Press.


