Þjóðmál - 01.03.2010, Qupperneq 39

Þjóðmál VOR 2010 37
• Uppsafnað tap 1.260 milljónir króna
(1 .447 milljónir á föstu verðlagi) .
• Fjármagnskostnaður nettó alls 1.812
milljónir króna (um 2 .000 milljónir á
föstu verðlagi) .
• Heildartekjur 11.006 milljónir króna
(12 .393 milljónir á föstu verðlagi)
• Afnotagjöld 7.416 milljónir króna
(8 .334 milljónir á föstu verðlagi) .
Engu skiptir hvernig horft er á málið .
Gríðarlegir fjármunir fara í að reka
Ríkisútvarpið og landsmenn eru skattlagðir
til að standa undir rekstrinum að mestu
leyti . Vegna þessa skiptir miklu hvernig til
tekst og um leið hvort og þá með hvaða
hætti hinu opinbera hlutafélagi tekst að
uppfylla væntingar sem gerðar eru til þess .
Sá er þetta skrifar hefur alla tíð haft
miklar efasemdir um réttmæti þess að ríkið
standi í fjölmiðlarekstri . En seint verður
pólitísk samstaða um það hér á landi
að draga ríkið alfarið af þeim markaði .
Spurningin er því hvort og þá með hvaða
hætti hægt sé að skipuleggja starfsemi
Ríkisútvarpsins, þannig að sem mest sátt
náist í þjóðfélaginu .
Um eitt erum við sammála
Tvenns konar rök hafa fyrst og fremst verið sett fram til að rök-
styðja nauðsyn þess að ríkið eigi og reki
útvarps- og sjónvarpstöðvar . Annars vegar
er það öryggissjónarmið og hins vegar að
nauðsynlegt sé að leggja rækt við íslenska
tungu, sögu þjóðarinnar og menn ingar-
arfleifð, með rekstri ljósvaka miðla .
Öryggishlutverk er fyrir löngu úrelt, bæði
vegna nýrrar tækni og eins vegna þess að
einkaaðilar hafa oftar en einu sinni sýnt að
þeir sinna öryggishlutverki fjölmiðla jafnvel
og á stundum betur en ríkið . Eftir stendur
því menningarlegt hlutverk Ríkisútvarpsins .
Margt sundrar okkur Íslendingum um
þessar mundir, en um eitt eru við sammála
um: Við vildum standa dyggan vörð um
menningu og sögu þjóðarinnar . Á hátíðar-
stundum hafa stjórnmálamenn úr öllum
flokkum lagt mikla áherslu á mikil vægan
þátt Ríkisút varpsins í lífi lands manna sem
einn helsti bakhjarl lista og menningar .
Forvígismenn í listum og menningu hafa
tekið undir og jafnvel gott betur .
Þær þjóðir sem glatað hafa arfleifð sinni,
– sögu, tungu og menningu – hafa alltaf
misst fótanna, gloprað niður pólitísku
og fjárhagslegu sjálfstæði . Ef við ætlum
Ríkisútvarpinu hlutverk við að tryggja að
svo verði ekki, þá skiptir mestu að fyrirtækið
ræki skyldur sínar af trúmennsku og festu .
Varla er hægt að halda því fram að Ríkis-
útvarpinu hafi tekist á umliðnum árum að
sinna þessu helsta hlutverki sínu með þeim
hætti sem landsmenn allir hljóta að gera
kröfu um . Rás 2 er lítið annað en einföld
dæg ur lagastöð, sem er í beinni samkeppni við
einkaaðila sem þrátt fyrir ójafna stöðu standa
sig með ágætum . Sjónvarpið er að stórum
hluta einskonar endurvarp frá bandarískum
og breskum sjónvarpsstöðvum, með nokkr-
um heiðarlegum undantekningum . Eftir
stendur Rás 1, sem á margan hátt hefur
staðið varðstöðuna, en hefur liðið fyrir þá
áherslu sem stjórnendur Ríkisútvarpsins
leggja á að „standa sig“ í vinsældasamkeppni
við einkaaðila, með því að bjóða upp á létt-
meti . Það er ekki og getur ekki verið hlutverk
ríkis ins að keppa við einkaaðila um að sýna
banda rískar sápur eða flytja engil saxneska
popp músík .
Gríðarlegir fjármunir
Samkvæmt fjárlögum yfirstandandi árs fær Ríkisútvarpið 3 .218 milljónir króna
úr sameiginlegum sjóði landsmanna í formi
útvarpsgjalds, sem áður var einfaldlega