Þjóðmál - 01.06.2011, Side 70

Þjóðmál - 01.06.2011, Side 70
68 Þjóðmál SUmAR 2011 refsa skuli fræðimönnum og öðrum þeim sem fara ekki með gögn í samræmi við fyrirmæli stofnana . Eiga þeir yfir höfði sér fangelsi allt að þremur árum, sbr . 34 . gr . frumvarpsins . Þetta nýja ákvæði felur vitaskuld í sér enn frekari tálmun á upplýsingarétti . Skjöl hulin sjónum í 110 ár Samhliða nýjum upplýsingalögum hafa verið bornar fram nokkrar breytingar á lögum um Þjóðskjalasafn Íslands . Þar er kveðið á um ýmsar frekari tálmanir á aðgengi almenn ings að upplýsingum og mun ný grein bætast við lögin sem verður að 9 . gr . d og er hún svohljóðandi: Þegar sérstaklega stendur á getur þjóð skjala­ vörð ur ákveðið að synja um aðgang að skjali sem er yngra en 110 ára, svo sem þegar það hefur að geyma upplýsingar um einka málefni einstaklings sem enn er á lífi eða um almanna­ hagsmuni er að ræða . Hér er stjórnvöldum gefinn möguleiki á gríðarlega víðri túlkun, enda má ætla að mjög stór hluti skjala varði í einhverjum skiln ingi einkamálefni einstaklings eða almanna hags­ muni . Í reynd er um opna heim ild að ræða, en hún er ekki skilyrt að neinu marki . Þannig gætu gögn frá árinu 1901 verið undanþegin upplýs inga rétti á grund velli almannahags­ muna . Erfitt er að gera sér í hugarlund hvaða gögn er varða almanna hagsmuni frá upphafi síðustu aldar ættu að vera undanþegin upplýsingarétti í nútím anum . Nefna mætti mörg fleiri dæmi úr frumvarpi til laga um ný upplýsingalög, sem og með­ fylgjandi breytingarlögum, sem sýna svo ekki verður um villst að stjórnvöld hyggjast tak marka til muna aðgengi almennings að upp lýsingum . Raunar er hryggilegt að sjá að sumir þeir opinberu aðilar sem sagt hafa álit sitt á frumvarpinu vildu ganga mun lengra í að takmarka rétt almennings að upp­ lýsing um . Einna lengst gengur Már Guð­ munds son seðlabankastjóri í bréfi sínu til alls herjarnefndar, en Seðlabankinn er gott dæmi um stofnun sem þyrfti að sæta mun ríkara eftirliti almennings en nú er enda virðist sem skelfileg valdníðsla þrífist innan veggja þeirrar stofnunar í krafti leyndarinnar, líkt og bent var á í úttekt í síðasta tölublaði Þjóðmála . Að lokum Líkt og að framan er rakið er mikill mis­brestur á að núgildandi upplýsinga lögum sé framfylgt og oft er erindum ekki sinnt . Þá er með öllu óþolandi fyrir réttaröryggi ef ómögulegt er að nálgast skjöl vegna þess eins að ekki var hirt um að skrá þau og flokka, eða þá að þeim hefur beinlínis verið fargað . Mér er ljóst að borgarar hafa orðið fyrir stórkostlegu tjóni vegna slælegrar skjalavörslu, að ekki sé talað um það ef embættismenn hreinlega láta ógert að taka saman gögn sem varða viður­ hlutamiklar ákvarðanir . Núgildandi upplýsingalögum þyrfti að framfylgja betur, en þau tryggja þó í flestu tilliti upplýsingarétt almennings . Þrátt fyrir það væri rétt að auka aðgengi almennings að upplýsingum, til dæmis með því að þrengja skilgreiningu á hugtakinu vinnuskjal . Frumvarp Jóhönnu Sigurðardóttur til nýrra upplýsingalaga ber þess hins vegar öll merki að markmiðið sé að aðlaga réttindi borgaranna að skipulagi stjórnvalda . Ef frumvarpið hefði verið samið í anda nútímalegra viðhorfa hefði átt að tryggja sem víðtækastan rétt einstaklinganna að upplýsingum stjórnvalda . Það hefði síðan verið verkefni stjórnvalda að aðlaga skipulag sitt að þeim víðtæka rétti, en ekki öfugt . Frumvarpið felur um sumt í sér afturhvarf til leyndarhyggju fyrri alda, en frekari leynd yfir opinberum upplýsingum mun leiða til enn meiri misnotkunar opinbers valds en nú er .

x

Þjóðmál

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.