Félagsbréf - 01.07.1960, Side 33

félagsbréf
31
merkur og Slésvíkur. Brynjólfur taldi þessar ástæður ekki gildar, enda má
sjá, að þetta voru einungis tylliástæður. Á ríkisráðsfundinum, sem tók þessa
ákvörðun, er Slésvík ekki nefnd á nafn, heldur rætt allan tímann um upp-
reisnarandann á íslandi og herflutninga þaðan til að halda uppi röð og;
reglu. Brynjólfur valdi síðari kostinn, og reyndi að búa svo um hnútana,
að frumvarpið yrði ekki lagt til hiiðar, m.a. lagði hann til, að skipuð yrði
nefnd til að athuga það nánar og í henni áttu hann og Jón Sigurðsson aðl
vera af hálfu íslendinga, en úr hópi Dana, þeir sem bezt höfðu stutt mál-
stað Islands. Þessi nefnd tók aldrei til starfa og í.þessum átökum brotnaði
Brynjólfur. Hann hafði aldrei verið heilsusterkur síðustu 10 árin, en nú
veiktist hann alvarlega, og fékk aldrei heila heilsu þetta ár, sem hann átti
eftir ólifað.
Hér verður ekki gerð nein grein fyrir frumvarpinu. Þess skal einungis getið,
að Brynjólfur lagði allt kapp á, að danska ríkisþingið gæti hvorki lagt
beinan né óbeinan skatt á íslendinga. Hins vegar sagðist hann ekki hafa
staðið fast á öldungis sama valdi fyrir alþingi, sem ríkisþingið hefði gagn-
vart konunginum, og á öðrum stað segir hann, að þó hann hafi haldið fast
hugmyndinni um eitt ríki, þá séu sameiginlegu málin í rauninni ekki annað
en nafn, og það er Ijóst, að Brynjólfur hefur reynt að teygja það, semi
hann kallar „provindsiel Selvstændighed“ eins langt í áttina til sjálfstjórn-
ar með sameiginlegan konung og utanríkismál og frekast var unnt, enda
sagði Jón Sigurðsson um hann dáinn, að hann hefði fallið í valinn, einmitt
þegar hann hefði getað komið mestu góðu til leiðar.
Benedikt Gröndal lýsir Brynjólfi Péturssyni á þessa leið í Dægradvöl:
„Brynjólfur Pétursson var hár maður og herðalotinn, nefljótur; hafði smá-
ar hendur og fætur og var ætið snyrtilegur í fötum og framgöngu; hann
gekk með gullgleraugu eins og Konráð. Hann var hneigður til hjartveiki,
og málrómurinn veiklegur og skjálfandi. Hann var einhver hinn drenglynd-
asti og göfuglyndasti maður, sem ég hefi þekkt og þar eftir hygginn og
séður, en ekki sá hann í skildinginn og fé vantaði hann aldrei. Enginn var
við mig eins og Brynjólfur. Oft þegar hann mætti mér á götu, eftir að ég
var nýkominn, þá tók hann mig undir hönd sér og leiddi mig um allt til
að sýna mér hvað eina, og á milli fór hann með mig á veitingastaði og
veitti mér hvað sem ég vildi hafa; oft spurði hann mig, hvort ég þyrfti
einskis með, og gaf mér þá peninga 5 eða 10 dali — alveg óbeðið eða án
þess ég gæfi til þess.“