Stjórnartíðindi fyrir Ísland: B-deild - 01.12.1880, Side 178

1880
168
180
4. dcs.
Af skýrslu þessari sjest, að Norðtnenn koma venjulega til íslands í lok uiaítnán.
og dveija þar þangað til lijer urn bil í miöjum nóvembermánuði, síðan fara þeir aptur
Kaggabátur, hann er 14' langur, honum í'ylgja 4 árar og 2 menn; útbáínn cr bann uiob
8 köggum.
Varabátur, M' langur, honum fylgja 4 árar og 2 monn. Næturnar eru
3 dráttarnœtur (vörpur), 150, 125 120 faðrna langar, 17, 14 og 14 fcta á clýpt,
2 byrginœtur (lagnœtur) 50 og 45 faðma langar og 14 og 14 faðma djúpar, svo og mikill
fjöldi af háfum.
Nœturnar cru net svo smáriðin, að fingur kemst að cins par í gegnum. Eptir endilöngum
cfri teininum (fláateininum) cru 8 þumlunga langar korkfiár og er ein flá á hvorri alin. Við ncðri
teininn, er festur steinn með kappmellu við hverja faðmslengd, lyer um bil 12 merkur (G pd.) að þyngd,
og liggja steinarnir að nokkru leyti huldir í eins konar tvöföldum poka, sem fylgir neðri teininum.
Háfurinn er pokamyndaður netriðill, saumaður utan um járnhring, hjer um bil 2 feta að
þvermáli, og er háfurinn festur við endann á trjestöng.
Kaggarnir eru smáar hvítmálaðar tunnur með tvöfaldri steypilykkju ogauga og eru Jieir par
moð festir við fláatoin varpanna á hverjum 25 föðmum. þoim or ætlað að halda vörpunni uppi; hinn
mikli þungi af steinunum og straumátakið, sem leggst i nótina (vörpuna), mundi annars draga kork-
flárnar í kaf; kaggabáturinn festir þá smásaman, eptir þvi sem nótin er gefin út.
Skimillinn cr hvítmáluð fiskmynd, búin til úr trje, hjer um bil 3 eða 4 álna löng. í hinu
framlengda höfði er fleigmyndaður járnbútur, og er svo til ætlazt, að þotta auki ferðhraða fisksmyndar-
innar í vatninu. í sporðinn ú fisksmyndinni cr fest fœri, og á því er skimlinum lceipað eins og öngli
til að liræða (styggja) síldina inn í nútina, þegar sfldartorfan er farin fram hjá.
Vatnskíkirinn er pípa úr járnpjátri í lögun cins og lúður mcð viðtökugleri úr al-
mennu gluggaglori 1' að þvermáli; hann mjókkar til annars endans, svo að hann or ekki
meir en ’/j1 að þvermáli. Kíkirinn er 2!/'J alin á lengd, og á miðjunni á lionum eru 2 kandar-
liöld. Formaðurinn noytir kíkis þcssa, þegar lcvasst er, til að líta eptir og lcita uppi síldartorfurnar,
sem deila má á hjer um bil 10 faðma djúpi. Kíkirnum er lialdið höllum fram á við þannig að vatni
yfir viðtökuglcriö.
Sakkan er dálítiil blýkleppur, kúlumyudaður, 4 pund að þyngd og er dregið í iiana
örmjótt fœri, 20 faðma langt. Formaðurinn neytir hennar til þess að leita fyrir sjcr að síldar-
torfuuni, og til þess að gcta dœmt um stofnu kennar, ferðhraða og stœrð. Sökkunni skal lialda 1 eða
2 faðma frá botni. það er aðdáanleg liandlægni, sem formaðurinn hefir, þegar iiann þarf aö neyta
sökkunnar. Hann getur nálega ákveðið, hversu stór torfan er, mcð því að leita fyrir sjer með honni.
þegar jeg hefi nú lýst veiðarfcerunum, vil jeg leyfa mjer að skýra í fám orðum frú veiði-
aðferðinni.
Formaðurinn (,,basinn“) er aðalmaðurinn, hann sjer um veiöina, söltunina og flutninginn á
sfldinni. Ilann fer með annan mann á bút sínum, formannsbátnum, f broddi fylkingar, er leggur út
fjörðinn hjer um bil um kl. 7 á kvöldin, lítið eitt út fyrir Dvergasteinskirkju, því þar or vant að veiðast
vel. Næst á eptir honum kcmur nótabáturinn, og liggur varpnótin greidd miðskipa í konum, þá
kemur dráttarbáturiun og lcaggabáturinn, það cru þá alls 4 bátar. þessi smáfloti þræðir með
norðurströnd fjarðarins, af því að sunnan megin er mjög grýtt, og mundi það grjót skemma nœturnar,
bátarnir eru hjer um bil 200 faöma (2 kaðallengdir) frá landi með tillit til lengdarinnar á nótinni. þegar
komið er út á þcnna stað, án þcss síldartorfa hafi hizt, leggst nótabáturinn alsendis upp við land, dráttar-
báturinn og kaggabáturinn fosta sig aptaníhann; menn liafa augastað á ölluin hreiíingum formannsbátsins.
Formaðurinn ieggst nokkur hundruð faðma (nokkrar lcaðallengdir) fyrir utan hina bátana, og lætur sig
reiða fyrir vindi, svo að hann kemst í hlje af liinum bátunum, cn lietir þó jafnt og þjett eptirlit á síldar-
torfunum. þær fara ekki dýpra cn 2 faðma, úr þvf klukkan cr orðin 7—8 á kvöldin, cn koma upp undir
hafflötinn um miðnættið, og um það leyti gefur opt að líta blikandi sfldartorfur f haffletinum; á daginn
og einkum um miðdegisbilið eru síldartorfurnar optast kyrrar á mararbotni. Mcð því meiri hraða sem
sildin for, því minni cr torfan. Ferðiiraði liennar er frá 0,5 til 10 mílna á skipsvöku, mjög stórar síldar-
torfur geta jafnvel næstum haldið kyrru fyrir. þegar formaðurinn er orðinn leikinn f því, sjer hann langar
leiðir burtu, ef slldin vakir á yfirborði sjávarins. þar aö auki gefa máfarnir og hnýsurnar honum ágæta
lciðbeiningu til að finna síldartorfurnar. Með nýju tungli og fullu, sem og eptir álandsvind aflast bezt.