Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.1998, Blaðsíða 17

Anna Birna Jensdóttir, Hlíf Guðmundsdóttir, Hrafn Pálsson, Ingibjörg Hjaltadóttir,
Ómar Harðarson, Pálmi V. Jónsson, Sigurbjörg Sigurgeirsdóttir
Aðferðafræði mælinga á „raunverulegum aðbúnaði íbúa“ - RAI
Uaqaasa^ia. um heilsufar og
hjúkrunarþarfir AlÁYAðrA á ellí- og
hjúkrunarheimilum
íslendingar, 65 ára og eldri, voru um 29 þúsund eða 10,9% af þjdðinni árið
1993. Að jafnaði búa um 3000 þeirra á öldrunarstofnunum vegna heilsubrests.
Hjúkrunarfræðingar, sem starfa á öldrunarstofnunum, bera ábyrgð á að
heilsufar og hjúkrunarþarfir íbúa séu metnar að minnsta kosti árlega og oftar
ef þörf krefur. Árið 1996 setti heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra reglugerð
um samræmt mat á öldruðum sem vistast á öldrunarstofnunum á íslandi.
Ákvörðun um að styðjast við bandaríska mælitækið „Resident Assessment
lnstrument-RAI“ var tekin í kjölfar forrannsóknar er framkvæmd var á íslandi
árið 1994 (Anna Birna Jensdóttir o.fl., 1995, og Pálmi \/. Jónsson o.fi, 1997).
Hér verður lýst einstökum þáttum RAI-mælitækis (sjá mynd 1) og notagildi
þeirra ásamt niðurstöðum álagsmælinga á íslenskum öldrunarstofnunum.
Gagnasafnið
Sjálft mælitækið heitir „Minimum Data Set-MDS“. Á ís-
lensku hefur það verið nefnt „Gagnasafn um heilsufar og
hjúkrunarþarfir íbúa á öldrunarstofnunum“. Það tekur til
um 400 atriða sem metin eru hjá hverjum einstaklingi. Eftir
viðamiklar rannsóknir í Bandaríkjunum var komist að þeirri
niðurstöðu, að þessi 400 atriði væru lágmark þess sem
hægt væri að komast af með til að ná heildrænni mynd af
heilsufari og hjúkrunarþörfum aldraðra íbúa á öldrunar-
stofnunum (Morris, J.N., og fl.1990). Upplýsingum gagna-
safnsins er skipað í flokka eins og sést í töflu 1.
Markmið upplýsingasöfnunarinnar er að greina styrkleika,
óskir og þarfir aldraðra og ná heildarmynd af getu þeirra.
Upplýsinga er aflað með því að fara yfir sjúkraskrá íbúans,
ræða við og fylgjast með honum, ræða við starfsfólk sem
annast hann allan sólarhringinn, og ræða við aðra umönn-
unaraðila, s.s. lækni, sjúkraþjálfara, prest, næringarráð-
gjafa, iðjuþjálfa sem og fjölskyldu eða aðra nákomna hon-
um. Með mælitækinu fylgir 107 blaðsíðna leiðbeiningabók
(Morris, J.N., og fl. 1997). Þar er lýst tilgangi með upplýs-
ingasöfnuninni, skilgreiningu á öllum hugtökum, fram-
kvæmd og skráningu. Hjúkrunarfræðingar, sem setið hafa
Raunverulegur aðbúnaður íbúa
RAI
(Resident Assessment Instrument)
Tímamælingar Gagnasafn Gæðavisar (30)
MDS (Minimum Data Set) (Quality Indicators)
Alagsmælingar - flokkun
RUG
(Resource Utilization Groups)
Tölvuskráning
Hjúkrunarferli
NAN0A
Þyngdarstuðull
Matslyklar (18)
RAP
(Resident Assessment Protocol)
Mynd 1. Margþætt mælitæki
Tafla 1. Flokkar gagnasafna um heilsufar og hjúkrunarþarfir íbúa á öldrunarstofnunum
M. Persónuupplýsingar I. Sjúkdómsgreiningar
AB. Lýðfræðilegar upplýsingar J. Heilsufarsvandi
A. Persónuupplýsingar K. Munn- og næringarástand
B. Vitræn geta L. Munn-og tannheilsa
C. Tjáskipti M. Ástand húðar
D. Sjón N. Þátttaka í mati
E. Hugarástand og atferiismynstur O. Lyfjanotkun
F. Andlegt atgervi P. Sérstök meðferð og aðgerðir
G. Líkamleg færni og vandamál Q. Útskriftarmöguleikar og sjálfsbjargargeta
H. Stjórn á þvagi og hægðum R. Upplýsingar um matið
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 74. árg. 1998
209