Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.1998, Qupperneq 32

brigðismálastofnuninni árið 1951 og sinnti þar ráðgjafar-
störfum fyrir fjölmörg ríki. Áður en hún hóf störf hjá Evrópu-
deildinni starfaði hún sem hjúkrunarmálafulltrúi á aðal-
skrifstofum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar í Genf.
Heimsóknin til íslands
Þegar Maria Tito de Moraes kom til íslands tóku m.a. Þor-
björg Jónsdóttir, skólastjóri Hjúkrunarskóla íslands, María
Þétursdóttir, formaður Hjúkrunarfélags íslands, og Elín
Eggerz Stefánsson, hjúkrunarfræðingur, á móti henni og
skipulögðu dvöl hennar hér á landi (Hjúkrunarfélag íslands,
1970). Hún heimsótti m.a. Hjúkrunarskóla íslands, Ljós-
mæðraskóla íslands, Hjúkrunarfélag íslands og Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur og lauk miklu lofsorði á það sem
hún sá (Hjúkrunarfélag íslands, 1970; Tito de Moraes, 1970).
[ viðtali, sem Alda Halldórsdóttir, hjúkrunarfræðingur
(1970) tók við hana á meðan á heimsókn hennar stóð,
sagði Maria: „Ég kom til íslands í boði landlæknis. Það er
mér mikill heiður að hafa þegið boð þetta, í krafti hvers mér
gafst kostur á að kynnast heilbrigðisyfirvöldum landsins og
starfssystrum mínum á sviði hjúkrunar og fæðingarhjálpar
svo og tækifæri til mikilsverðra skoðanaskipta og upp-
fræðslu um hjúkrun og fæðingarhjálp á íslandi, og síðast en
ekki sízt til þess að ræða hvað við höfum á prjónunum
varðandi hjúkrun hjá Evrópustofnuninni. Heimsókn mín til
íslands varð mér tækifæri til þess að kynnast frekar ykkar
fagra, töfrafulla landi, sem ég hef lesið svo mikið um.“
Maria R. Tito de Moraes er komin hátt á níræðisaldur
og hefur síðustu árin búið í Lissabon í Þorúgal. í bréfi, sem
hún skrifaði Maríu Rétursdóttur í desember 1996, segir að
þó að hún merki að kraftar þverri, líti hún enn á sig sem
sterka og óháða manneskju og afþakki aðstoð sem henni
býðst. Hún nýtur þess að hafa fjölskyldu sína í kringum sig
og á stóran vinahóp. María Þétursdóttir skrifaði henni m.a.
til að fá að vita hvers vegna hún hefði mælt með
hjúkrunarnámi í háskóla á íslandi. í svarinu segir:
„Þið voruð frábærir fagmenn, vel upplýstir um það
nýjasta sem var að gerast á sviði hjúkrunar, ekki aðeins á
sjúkrahúsum (þar sem við vinnum oft í þverfaglegum hóp-
um en höldum sjálfstæði okkar og berum ábyrgð á gerð-
um okkar), heldur einnig í heilsuvernd, sem ég álít enn
vera háleitasta markmið hjúkrunarstarfsins, það að við-
halda heilbrigði fólks. Þið þekktuð til hlítar menningu,
samfélag, fjárhag, menntun og heilbrigði þjóðar ykkar; þið
höfðuð áhuga á hjúkrun í nútíð og framtíð. Þá, á áttunda
áratugnum sællar minningar, var nauðsynlegt að vekja
athygli yfirvalda heilbrigðis- og menntamála á framförum,
sannfæra þau, en viðhalda jafnframt einkennum hjúkrunar-
stéttarinnar, bera ábyrgð á að skilgreina hjúkrun í verki,
siðfræði hjúkrunar, fagmennsku og starfsánægju í hjúkr-
unarstarfi. Það var ábyrgðarhluti að sanna að hjúkrun í
háskóla var miklu meira en markmið í sjálfu sér. í því fólst
viðurkenning á menningarlegum, vísindalegum og
224
tæknilegum kröfum sem voru forsendur virkrar þátttöku
hjúkrunarfræðinga í heilbrigðisþjónustu og þróun starfsins.
Það myndi jafnframt skapa grunn að góðum samskiptum í
samstarfi við aðrar heilbrigðisstéttir. Eins og þið munið var
Ijóst að nýjungar í tækni og vísindum gerðu störf okkar
stöðugt flóknari og að ákvarðanir, sem við urðum að taka,
kröfðust mikillar þekkingar og að háskólamenntun gat veitt
nauðsynlega undirstöðu (til að greina vandamál, gagnrýna
eigin störf, finna nýjar leiðir, gera áætlanir o.s.frv.). Ég held
að við höfum jafnframt glaðst yfir að sjá fram á að hjúkrun,
sem felst í þeirri athygli og umhyggju sem við veitum sjúk-
um og heilbrigðum, krafðist virkrar fræðilegrar hugsunar,
og þannig varð starfið áhugaverðara og meira spennandi.
Ég man vel hve ánægjulegt var að tala við ykkur um
þetta allt og læra af ykkur hvernig þið leystuð önnur
vandamál í starfi ykkar.
Brautryðjendastarf ykkar gekk ekki mótþróalaust fyrir
sig en einbeitni ykkar í að berjast til sigurs einkenndist af
þekkingu, kjarki og góðvild til að vinna þýðingarmikið afrek
fyrir hjúkrun" (Tito de Moraes, 1996).
í kjölfar heimsóknarinnar héldu umræður um hjúkrunar-
nám á háskólastigi áfram og á næstu árum var tekið til við
að undirbúa stofnun námsbrautar í hjúkrunarfræði við HÍ.
Þátt í þeirri vinnu tóku aðrir fulltrúar frá Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnuninni. Vera Maillart kom árið 1972 og Dorothy
C. Hall kom þrisvar á árunum 1973 - 1975 til ráðgjafar um
skipulagningu og starfrækslu námsbrautarinnar.
Skýrsla Mariu Þ. Tito de Moraes, sem hún skrifaði fyrir
Aiþjóðaheilbrigðismálastofnunina, hafði töluverð áhrif á
gang mála. María Rétursdóttir minnist þess að um það var
rætt að ekki væri hægt að koma á hjúkrunarnámi í háskóla
annars staðar á Norðurlöndum því þar væri jarðvegurinn
hreinlega ekki tilbúinn. Hér horfði öðruvísi við og Maria Þ.
Tito de Moraes skynjaði það. „Við sögðum við hana að ef
hún mælti með stofnun hjúkrunarnáms á háskólastigi þá
myndi það ganga. Það þýddi ekkert fyrir okkur að gera
það,“ segir María Þétursdóttir. Þannig var það' sameigin-
legt átak margra sem loks fæddi af sér námsbraut í
hjúkrunarfræði við HÍ sem nú hefur starfað í 25 ár og hefur
löngu sannað ágæti sitt.
Heimildir
Alda Halldórsdóttir (1970). Fulltrúi WHO heimsækir ísland. (Viðtal við Mariu
P. Tito de Moraes). Tímarit Hjúkrunarfélags íslands, 48 (4), 112 - 113.
Háskóli íslands (1976). Greinargerð með tillðgum að reglugerð fyrir
námsbraut i hjúkrunarfræði við Háskóla islands (skýrsla). Reykjavík:
Háskóli íslands, námsbraut í hjúkrunarfræði.
Hjúkrunarfélag íslands (1970). Fulltrúi WHO heimsækir Island. SSN 50
ára (sérrit) Timarit Hjúkrunarfélags íslands 47, (2-3), 51.
María Pétursdóttir (1967). Ýmislegt úr dagsins önn. Tímarit Hjúkrunarfé-
lags íslands, 43(3), bls. 49 og 71.
María Pétursdóttir (1968). Hjúkrunarmál - Erindi flutt á ráðstefnu Lækna-
félags íslands. Timarit Hjúkrunarfélags íslands, 44(1), bls. 4-7.
Tito de Moraes, Maria P. (1970). Report on a visit to lceland 12 - 15 May
1970 (skýrsla). WHO, Regional Office for Europe.
Tito de Moraes, Maria P. (1996). Bréf til Maríu Pétursdóttur, dags. 16.
desember 1996.
Vilmundur Jónsson (1942). Nokkur framtíðarmál hjúkrunarkvenna. Hjúkr-
unarkvennablaðið, 78(2-3), 1-3.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 74. árg. 1998