Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.1998, Blaðsíða 29

ur. Hugmyndin hafi alltaf verið að snúa aftur til starfa inni á
sjúkrahúsi. Þegar út í námið var komið leiddi eitt af öðru
og hún var hvött til að halda áfram námi vegna þess að
það vantaði fólk sem gat kennt hjúkrun í háskóla í Noregi.
Til námsins fékk hún styrk frá norska hjúkrunarfélaginu
með þeim formerkjum að hún kæmi heim og sækti um
starf við háskólann í Ósló að námi loknu.
Með doktorsgráðuna í vasanum hélt hún heim til
Noregs og byrjaði að starfa við rannsóknir á Ríkisspítalan-
um í Ósló en hóf fljótlega störf sem dósent við Rannsókn-
arstofnun í hjúkrun við háskólann í Ósló og varð prófessor
árið 1995.
Á námstímanum í Bandaríkjunum var Marit samtímis
dr. Kristínu Björnsdóttur og segir að samskipti við hana
hafi gefið sér mikið. Þær hafi átt sálufélag vegna þess að
menningarlegur bakgrunnur þeirra og skilningur hafi verið
líkur. Hún segir að norskir hjúkrunarfræðingar hafi líkt og
íslenskir sótt mikið til Bandaríkjanna í framhaldsnám.
Kennarar í hjúkrunarháskólum í Noregi hafi mjög sterk
sambönd í Bandaríkjunum. Þess vegna sé bandarísk
hugsun í hjúkrun vel þekkt í Noregi eins og hér.
„Hins vegar gætir gagnrýnni hugsunar í norskri hjúkrun
en í hefðbundinni bandarískri raunhyggju," segir Marit.
„Vísindahyggjan eða raunhyggjan er viðurkennd en túlk-
unarfræði með gagnrýna afstöðu evrópskra heimspekinga
að fyrirmynd eiga einnig upp á pallborðið. Rannsóknir Kari
Martinsen á umönnun hafa haft veruleg áhrif. Hún hefur
meðal annars spurt um hvað norskar hjúkrunarrannsóknir
eigi að snúast. Hún byggir sínar hugmyndir á evrópskri
heimspekihefð og notfærir sér þekkingu frá félagsvísindum
og öðrum fögum utan hjúkrunarfræðinnar. í Finnlandi fæst
Kati Eriksson við svipuð viðfangsefni. Þessar hugmyndir
eru enn að mótast og kannski á eftir að finna einhvern
norrænan samhljóm í þeim.“
Marit finnst mikilvægt að finna hvað er sérstakt í nor-
rænu umhverfi og finnst ekki ástæða til að vera stöðugt
að taka mið af og heimfæra þekkingu annars staðar frá,
hvort sem er frá Bandaríkjunum eða meginlandi Evrópu.
Henni finnst að bandarísk hjúkrun t.d. miðast of mikið við
afköst (streamlined) og að þar sé allt of mikil áhersla lögð á
hjúkrunargreiningar.
„Það sem er að hjúkrunarrannsóknum er að það hefur
verið of mikið um fögur en innantóm orð. Umræðan hefur
verið of heimspekileg og raunhæfar spurningar hafa verið
of fáar. Við höfum velt okkur upp úr alls kyns fræðilegum
vandamálum en gleymt að spyrja hvernig við getum veitt
sjúklingnum betri aðstoð. Þessi heimspekilega umræða
hefur gert sitt gagn en nú er tími til kominn að hún verði
jarðbundnari. í stærra samhengi finnst mér spennandi
verkefni að finna samhljóm hjúkrunar á öllum Norðurlönd-
um,“ segir Marit og skellihlær þegar hún er spurð hvort
hún hafi nokkuð farið í skóla til Maríu Lysnes, sem er
mörgum íslenskum hjúkrunarfræðingum að góðu kunn.
María Lysnes er að verða níræð en þreytist seint á að
gagnrýna síðari tíma stefnu í hjúkrun.
Marit segir að í Noregi sé mjög vinsælt að stunda
eigindlegar (qualitative) rannsóknir um þessar mundir:
„Bæði fyrirbærafræðilegar og túlkunarfræðilegar rann-
sóknir eru að ryðja sér til rúms þó að enn treysti margir
betur hefðbundnum megindlegum (quantitative) rann-
sóknaraðferðum. Það felst þó viss hætta í því ef eigind-
legar rannsóknir verða allsráðandi, þessar rannsóknar-
hefðir verða að haldast í hendur. Hverju sinni verðum við
að vega og meta hvaða aðferð á við. Túlkunarfræðilegar
rannsóknir opna nýja möguleika og með þeim er hægt að
draga fram í dagsljósið ýmiss konar óleyst vandamál í
hjúkrun."
Með hugmyndir sínar að leiðarljósi er Marit hugmynda-
smiður og þátttakandi í tilraunaverkefni sem er nýlega
hafið á hjúkrunarheimilum í heimalandi hennar. „í Noregi,
sem víða annars staðar, vantar stöðugt starfsfólk I öldrun-
arþjónustu. Meðal hjúkrunarfræðinga hefur öldrunarhjúkr-
un beinlínis þótt fremur hallærisleg og haft á sér orð fyrir
að vera hálfgerð þrautalending fyrir afdankaða hjúkrunar-
fræðinga. Þessari óheillaþróun held ég að sé hægt að
breyta með þverfaglegri samvinnu og rannsóknum."
Hún sér fyrir sér að öldrunarþjónusta verði vinsæll og
eftirsóknarverður starfsvettvangur vegna þess að þar fari
fram gróskumikið og spennandi framfarastarf. Verkefnið
snýst um kennslu á hjúkrunarheimilum og er samstarfs-
verkefni nokkurra sveitarfélaga í Noregi og menntastofn-
ana fyrir heilbrigðisstarfsfólk. Marit geislar af áhuga þegar
hún lýsir verkefninu: „Gengið er út frá því að til að bæta
aðhlynningu, umönnun og meðferð á hjúkrunarheimilum
verði að skapa umhverfi sem hvetur til framfara og
nýsköpunar, bæði fræðilega séð og í starfi. Eitt hjúkrunar-
heimili í hverju sveitarfélagi, sem tekur þátt í verkefninu, er
útnefnt kjarnastofnun. Háskólakennarar í hjúkrun og
endurhæfingu endurskipuleggja starf sitt þannig að þeir
verja hluta af starfstíma sínum inni á þessum hjúkrunar-
heimilum. Þar taka þeir þátt í daglegum störfum og gefa
ráð ef til þeirra er leitað. Með þátttöku sinni eru þeir í
nánum tengslum við dagleg úrlausnarefni sem getur
stundum leitt til rannsókna sem síðan leiða til úrbóta.
Háskólakennararnir eru jafnframt meiri þátttakendur í starfi
á stofnunninni en almennt gerist. Starfsfólkið veit hvar
skórinn kreppir og bendir á rannsóknarefni sem háskóla-
fólkið hjálpar þeim að vinna úr. Starfsfólkið tekur þannig
beinan þátt í rannsóknarferlinu með þekkingu sinni á
starfinu og stundum með gagnasöfnun."
Þessum nánu samskiptum er ætlað að leiða til aukins
skilnings fræðimanna og almennra starfsmanna á störfum
og viðfangsefnum hverra annarra. Þannig er vonast til að
það skapist andrúmsloft sem stuðlar að framförum sem
síðan verði öðrum í öldrunarþjónustu til hvatningar og hug-
Ijómunar. í skipulagi verkefnisins hefur hún lagt áherslu á
221
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 74. árg. 1998