Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.1999, Blaðsíða 23

Erla Dóris Halldórsdóttir
hjúkrunarfræðingur og sagnfræðingur
é>lvike,Miisblœr
íslenskrar kjúkruviArstéttAr
Hver er hvað?
„Fröken," kallar kona úr rúmi á stofu 635 þegar hvítklædd
vera gengur fram hjá dyrum stofunnar. „Ert þú sjúkraliði,
hjúkrunarfræðingur eða gangastúlka? Ég þarf að tala við
hjúkrunarfræðing á vakt,“ segir konan aum og óróleg. „Ég
skal biðja hjúkrunarfræðinginn að finna þig,“ segir hvít-
klædda veran og gengur í burtu. Konan hugsar með sjálfri
sér: „Ó, hvað það er óþægilegt að vita ekki hver er hvað!“
Starfsstéttir innan heilbrigðisstofnana hér á landi nú á
dögum þekkjast ekki lengur á búningum sínum því allir
klæðast eins fatnaði. Fyrir um það bil tuttugu árum var
reyndin önnur því þá klæddust hjúkrunarnemar Fljúkrunar-
skóla íslands sérstökum einkennisfatnaði. Eftir að Hjúkr-
unarskóli íslands var lagður nlður árið 1986 var nema-
búningurinn afnuminn og starfsstéttir heilbrigðisstofnana
klæddust eins fatnaði, það er hvítum jakka og buxum.
Þannig er það enn í dag þótt litir jakkans hafi breyst.
Á 80 ára afmælisári Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
er ekki úr vegi að minnast einkennisbúninga sem hjúkr-
unarfræðingar og hjúkrunarnemar á íslandi klæddust hér
áður fyrr við hjúkrunarstörf. í þessari grein verður í máli og
myndum fjallað um sögu einkennisbúnings íslenskrar
hjúkrunarstéttar.
Einkennisbúningur skipar hjúkrunarkonum þéttar
saman
Frú Sigríður Eiríksdóttir, hjúkrunarkona og formaður
Fjelags íslenskra hjúkrunarkvenna (1924-1960), varð fyrst
til að vekja máls á mikilvægi einkennisbúnings til handa
íslensku hjúkrunarstéttinni þegar hún ritaði grein í Tímarit
Fjelags íslenskra hjúkrunarkvenna árið 1926. Hún og fleiri
hjúkrunarkonur, sem störfuðu við hjúkrunarstörf hér á landi
á þessum tíma, höfðu kynnst því í hjúkrunarnámi sínu
erlendis að hjúkrunarkonur og hjúkrunarnemar á spítölum
erlendis gengu í sérstökum búningum við störf sín.
Sigríður hafði lært hjúkrun við Kommunehospitalet í
Kaupmannahöfn og útskrifaðist þaðan árið 1921 eftir
þriggja ára hjúkrunarnám. í umræddri grein sagði Sigríður
meðal annars þetta:
Að mínu áliti eiga allar hjúkrunarkonur að eiga einkennis-
búning. Hvers vegna? Einkennisbúningur skipar okkur
þjettar saman, bindur, setur heildarblæ yfir okkur, við
finnum að við berum nokkurskonar ábyrgðartilfinningu
hver fyrir annarri. Við íklæðumst allar sama búningi og
fylkjum okkur þar með undir sama merkið. Jeg minnist
þess glöggt, er jeg í fyrsta sinn sem hjúkrunarnemi
klæddist einfalda Ijereftskjólnum og svuntunni, hversu
mjer fannst nokkurskonar skyldleiki milli mín og hinna
stúlknanna, sem jeg þó ekki þekkti, af því þær báru sama
búning og jeg. Við höfum tekist á hendur sama alvöru-
starfið.
(Sigríður Eiríksdóttir, 1926).
Að mati Sigríðar skipaði einkennisbúningur hjúkrunar-
konum saman og sýndi öðru fólki að hjúkrunarkonur til-
heyrðu sérstakri stétt en á þessum tíma var hjúkrunar-
starfið hér á landi ung starfsgrein þó að hjúkrun hefði verið
stunduð allmiklu lengur. Rúmum sex árum áður en Sig-
ríður birti umræddra grein í Tímariti Fjelags íslenskra
hjúkrunarkvenna höfðu sex hjúkrunarkonur, Harriet Kjær,
Christophine Bjarnhéðinsson, Kristín Thoroddsen, Aldís
Helgadóttir, Jórunn Bjarnadóttir og Sigríður Magnúsdóttir,
stofnað með sér félag sem þær nefndu Fjelag íslenskra
hjúkrunarkvenna. Ekki er vitað í smáatriðum um tildrög að
stofnun félagsins sem var stofnað í Reykjavík í nóvember
1919, en það mun hafa verið gert fyrir forgöngu
Christophine Bjarnhéðinsson, danskrar hjúkrunarkonu.
Hún hafði komið hingað til lands árið 1898 til að starfa
sem yfirhjúkrunarkona á Holdsveikraspítalanum í Laugar-
nesi. Ætla má að stofnun Læknafélags íslands árið 1918
hafi verið hvati að stofnun Fjelags íslenskra hjúkrunar-
kvenna en eiginmaður Christophine, Sæmundur Bjarn-
héðinsson, yfirlæknir Holdsveikaspítalans í Laugarnesi og
prófessor, sat í stjórn þess félags. Á stofnfundi Fjelags
íslenskra hjúkrunarkvenna var borið upp til atkvæða hvort
stofna skyldi félag í þeim tilgangi að hjálpa stúlkum þeim,
er nema vildu hjúkrunarstörf, til að fullnuma sig í Dan-
mörku (Erla Dóris Halldórsdóttir, 1996).
Fyrsti einkennisbúningur íslenskra hjúkrunarkvenna
Á fyrsta starfsári Fjelags íslenskra hjúkrunarkvenna höfðu
hjúkrunarkonur, sem störfuðu við hjúkrunarstörf hér á landi,
engan sérstakan einkennisbúning. Fyrsti einkennisbúningur
félagsins og jafnframt íslenskrar hjúkrunarstéttar leit
dagsins Ijós árið 1926. Það var blár aðskorinn kjóll með
239
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 75. árg. 1999