Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2005, Qupperneq 27

BOKAKYNNING
Líkami og sál: Hugmyndir, þekking og aöferöir í hjúkrun
Í LíkanflPog
Bókin fjallar um tilurð og mótun hjúkrunarstarfsins á
Vesturlöndum frá miðri nítjándu öld. Rætt er um starfið
með hliðsjón af uppgangi nútíma heilbrigðisþjónustu
og í Ijósi breytinga sem orðið hafa á stöðu kvenna
I samfélaginu. Gerð er grein fyrir hugmyndum og
aðferðum sem notaðar voru á ólíkum tímum og
leitast er við að lýsa þeirri þekkingu sem starfið
byggist á. Hugmyndafræðilegar stefnur innan
heilbrigðisþjónustunnar eru greindar, svo sem hugmyndir
um samspil líkama og sálar, holdgervingu, heilbrigði og
áhrif umhverfis á heilsufar. Samskiptum starfsmanna og
sjúklinga eru gerð ýtarleg skil.
í inngangi bókarinnar segir að i fyrri hluta hennar sé saga
hjúkrunar á islandi m.a. rakin og skoðuö tengsl hennar
við hjúkrun á Norðurlöndum, sérstaklega í Danmörku
og Noregi. „Hér er stuðst viö rannsóknir fræðimanna
á sögu hjúkrunarstarfsins og rannsóknir sem geröar
hafa verið á sviði heilbrigöismála á Islandi. Frumgögnin,
sem þessi rannsókn byggist á, eru tímaritsgreinar í
fagblöðum, útgefnar bækur, greinar I dagblöðum,
sendibréf, fundargerðir ýmissa félaga og viðtöl við tíu
hjúkrunarkonur sem störfuðu við hjúkrun á fyrri hluta
síðustu aldar. Tekið skal fram að þessum kafla er ekki
ætlaö að vera tæmandi umfjöllun um sögu hjúkrunar
á Islandi. Unnið er að ritun islenskrar hjúkrunarsögu á
vegum Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga. Hins vegar
er í þessari bók reynt að varpa Ijósi á þær hugmyndir,
gildi og hefðir, sem mótuðu hjúkrunarstarfið og
aöferðir, þekkingu og venjur hjúkrunarkvenna og síðar
hjúkrunarfræðinga I gegnum tíðina."
Seinni hluti bókarinnar byggist á greiningu á þeim
hugmyndum og stefnum sem verið hafa ríkjandi innan
hjúkrunarfræðinnar síðustu áratugina. Hann hefst
á umræðu um þaö hvernig heilbrigðisþjónustan hefur mótast af
hugmyndum skynsemishyggjunnar og áherslunni á tæknilegan árangur
og hagkvæmni. Fjallað er um þær takmarkanir sem fýlgt hafa tilraunum
hjúkrunarfræðinnar til að laga sig að hefðbundnum hugmyndum um
fagstéttirog þróa þekkingu í anda náttúruvísindanna.
Að lokum erfjallað um stefnumörkun sem tengist heilbrigðisþjónustunni,
framtíð velferðarþjónustu og hlut hjúkrunar innan hennar.
Rannsóknir sem bókin er byggð á voru styrktar af Rannsóknasjóði
Háskóla íslands og Visindasjóði og útgáfan var styrkt af Félagi
íslenskra hjúkrunarfræðinga, Rannsóknastofnun í hjúkrunarfræöi og
Menningarsjóði.
Höfundur bókarinnar er Kristín Björnsdóttir, en hún lauk BS-prófi
í hjúkrunarfræði frá Háskóla íslands árið 1981, meistaraprófi frá
Columbia-háskóla í New York áriö 1986 og doktorsprófi frá sama skóla
árið 1992. Kristín er dósent við hjúkrunarfræðideild Háskóla íslands og
hefur starfað þar frá árinu 1988.
Bókin er 303 blaösíöur. Hún er gefin út af Hinu íslenska bókmenntafélagi
og fæst I bókabúðum.
Glefsur úr gömlum blööum
„Nokkur þekking á því, sem ritað hefur veriö um hjúkrun, leiöir
í Ijós, að skilgreining á starfinu er óskýr og of yfirgripsmikil og
venjulega fylgir sú athugasemd, að starfssvið hjúkrunarkonunnar
sé afar margþætt og breytilegt. Starfið sé ekki eingöngu breytilegt
frá einu tímabili til annars, heldur og eftir aðstæðum hverju sinni
- A öllum tímum hefur hjúkrunarkonan, þegar hún hefur verið
ein með sjúklingi, orðið að koma í stað læknis, félagsráðgjafa og
sjúkraþjálfara, - stundum jafnvel orðið að vera eldabuska eða
járnsmiður til að ráða fram úr brýnustu þörfum hans. Á ensku hefur
hjúkrunarkonan oft veriö kölluð „the professional mother" eða
móðir að ævistarfi.
(Timarit hjúkrunarfélags íslands, 2-3 tölublað 1970, Ingibjörg Magnusdóttir, kafli
úr grundvallarþáttum almennrar hjúkrunar, Hlutverk hjúkrunarkonunnar - almenn
hjúkrun, bls. 64)
I svefnvagninum
Kona, sem lá í neðri „koju" í svefnvagni, gat ekki sofið fyrir
hrotum í manninum sem lá í „kojunni" yfir henni. Loks missti
hún þolinmæðina, reis upp og baröi I „kojubotninn" fýrir ofan sig.
Maðurinn hætti að hrjóta og kallaði: „Ég sá yöur, þegar þér komuð
inn, og ég kem ekki niður."
(Timarit hjúkrurarfélags islands, 1. tbl. 1969, bls. 12)
Tímarit hjúkrunarfræöinga 3. tbl. 81. árg. 2005
25