Morgunblaðið - 09.02.2017, Blaðsíða 34

34 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2017
búið á landinu með 8.176 lítra á
árskú og þeirra bú hefur verið í hópi
10 afurðamestu búa síðustu 12 árin.
Gífurleg yfirlega
– En hverju má þakka þessa vel-
gengni hjá ykkur?
„Eitt get ég sagt þér, þessi árang-
ur kemur ekki af sjálfu sér,“ segir
Eyberg, „gífurleg yfirlega liggur að
baki, mikill áhugi á því sem maður
er að gera og síðast en ekki síst að
vera nógu smámunasamur. Að-
alþættirnir eru gæði heyja, fóðrun,
heilsufar og ræktun. Lauga kona
mín er heilinn að baki flestu þessu
og ég hlýði ráðum hennar. Tæknin
hefur hjálpað okkur mikið til að afla
betri heyja. Heygæðin hafa aukist
gífurlega á síðustu árum. Við notum
enn sama mjaltakerfið, og fóð-
urkerfið stuðlar að betri fóðrun. Það
er alltaf verið að auka kröfur um
gæði mjólkur, og það krefst meiri
nákvæmi af okkar hálfu og það hefur
tekist.“
Þó að kúabúið sé ekki stórt hefur
reksturinn gengið vel og hjónin eru
stolt af hversu vel hefur gengið. En
áhyggjurnar eru ekki langt undan.
Að sögn Eybergs er eitt fyrsta verk
nýs landbúnaðarráðherra að setja í
uppnám nýgerðan búvörusamning,
sem átti þó að endurskoða eftir 3 ár,
sem er ekki langur tími í búskap.
Búvörusamningur er samningur á
milli bænda og stjórnvalda um land-
búnað á Íslandi.
Mikil óvissa í loftinu
„Af hverju á að hleypa að samn-
ingaborðinu félögum eða samtökum,
sem ekki eru aðilar að samning-
unum, til að hafa áhrif á hann? Þetta
er svo óréttlátt að bændur séu eina
stéttin sem þurfi að hlíta afskiptum
þriðja aðila um framtíð sína. Viðhorf
gagnvart bændum sem í þessum
gjörningi felst vekur ótta hjá okkur.
Nú er komin upp hjá okkur hjónum
gífurleg óvissa. Hver verður staðan
árið 2019? Verður rekstrargrund-
völlur fyrir bú eins og okkar? Kvíga
sem fæðist nú í dag, eigum við að
lóga henni eða láta hana lifa.? Ef hún
fær að lifa fer hún að mjólka árið
2019? Þetta eru spurningar sem við
höfum ekki svarið við hvað þá aðrir.
Það erfitt að byggja upp með þessa
óvissu í framglugganum,“ segir Ey-
berg, ókátur með stöðuna.
Virðing fyrir forfeðrunum
Guðlaug er sauðfjárbóndinn á
Hraunhálsi en þau eru með 85 kind-
ur á húsi. Kindurnar eru að sögn
Eybergs áhugamál til gamans gert.
Hann segir að það sé gefandi að
rækta fallegt og afurðagott fé. Guð-
laug hefur náð miklum árangri í
ræktun og því til sönnunar eru verð-
launaskjöl sem þekja veggi.
Í heimsókn að Hraunhálsi verður
maður fljótt var við það að áhugi
þeirra hjóna nær til fleiri þátta en
búskaparins. Á síðustu árum hafa
þau varið meiri og meiri til tíma í að
varðveita sögu forferðranna í Helga-
fellssveit og halda til haga lífshlaupi
þeirra.
„Við köllum þessa söfnun okkar
virðingu við forfeður okkar, segir
hann. „Við Guðlaug erum að byggja
hús sem hýsa mun væntanlegt safn
um sögu Helgafellsveitar. Bygg-
ingin er langt komin og kominn tími
á að skipuleggja uppbyggingu safns-
ins. Við erum áhugasamir grúskarar
og gleymum okkur við að leita að
heimildum hér og þar og alls staðar.
Við erum meðal annars búin að skrá
72 býli, hjáleigur og kot þar sem ein-
hvern tíma hefur verið búið í Helga-
fellssveit frá aldamótum 1900,“ segir
Eyberg.
Þau hjón hafa heimsótt flest bæj-
arstæðin og skráð hnit þeirra. Vilja
þau með þessu starfi varðveita heim-
ildir því það sé ekki víst að aðrir hafi
vilja eða tíma einhvern tíma seinna.
„Okkur þykir vænt um sveitina okk-
ar og þessi vinna á að sýna það.“
Dráttarvélar í uppáhaldi
„ Þú verður aldrei smiður, þú ert
svo fljótfær,“ var eitt sinn sagt við
Eyberg er hann var ungur. En það
álit hefur hann löngu afsannað. Eitt
af áhugamálum hans er gamlar
dráttarvélar og sögur þeirra. Það er
baktería sem ekki er hægt að losna
við. Hann fór að gera upp gamlar
dráttarvélar. Það er meiri vinna en
nokkrum getur dottið í hug nema
þeim sem það hafa reynt.
„Þetta er eins og stórt púsluspil.
Þegar búið er að rífa dráttavél niður
í smæstu stykki og komið að því að
byggja upp, þá finnst manni oft
verkið vonlaust. En með þolinmæði
hefst það. Þá segir maður „þetta
ætla ég ekki að gera aftur“ en svo er
ég búinn að gera upp átta drátt-
arvélar og þar af eigum við þrjár.
Hinar gerði ég upp fyrir kunningja
mína.“
Hjónin á Hraunhálsi eru farin að
sýna ferðaþjónustunni áhuga. Í bæj-
arhlaðinu er nýlegt hús sem þau
leigja út til gesta. Þau hafa áhuga á
að tengja ferðaþjónustu sína við bú-
reksturinn svona smátt og smátt.
Þau hafa velt því fyrir sér þessa dag-
ana að ef þeim verður gert erfitt fyr-
ir að halda áfram búskap eftir 2019
þá er gott að vera undirbúin til að
snúa sér að öðrum verkefnum á
Hraunhálsi.
Hafa þrefaldað framleiðsluna
 Hraunháls eina kúabúið sem eftir er í Helgafellssveit  Orðið þriðja nythæsta kúabú landsins
 Hafa náð góðum árangri í sauðfjárrækt  Reisa safn um byggðina í Helgafellssveit
Morgunblaðið/Gunnlaugur Árnason
Hraunháls Jóhannes Eyberg Ragnarsson stundar kúa- og sauðfjárbúskap á Hraunhálsi í Helgafellssveit ásamt eig-
inkonu sinni, Guðlaugu Sigurðardóttur. Þau hafa einnig ýmis önnur áhugamál, eins og söfnun gamalla muna.
Kúabú Kýrnar á Hraunhálsi eru með þeim allra nythæstu á landinu.Safn Eyberg við fyrstu dráttarvélina sem kom á Snæfellsnes á sínum tíma.
Sauðfjárrækt Þau þekja veggina á
Hraunhálsi, viðurkenningarskjölin.
VIÐTAL
Gunnlaugur Árnason
garnason@simnet.is
Hraunháls í Helgafellsveit er lítil
jörð og ekki ætluð til stórbúskapar.
Jörðinni var skipt upp út úr jörðinni
Berserkjahrauni árið 1914. Hraun-
háls er lítið eignarland, en mikið
fjalllendi er óskipt á milli jarðanna.
Á Hraunhálsi búa hjónin Guðlaug
Sigurðardóttir og Jóhannes Eyberg
Ragnarsson. Þau keyptu jörðina ár-
ið 1982 af foreldrum Eybergs og þá
voru þau 18 og 19 ára gömul.
Það ríkti bjartsýni í huga unga
fólksins er þau lögðu af stað saman í
lífsgönguna. Bústofninn var aðeins
60 kindur og jörðin nær húsalaus.
Strax var hafist handa við að byggja
íbúðarhús og hlöðu. Fljótt var stefn-
an tekin á kúabúskap og 3. febrúar
1983 hófu þau að selja mjólk í litlu
magni. Þau byggðu stuttu síðar 32
bása fjós og þau höfðu vart lokið
byggingunni er settur var á
mjólkurkvóti. Viðmiðin voru því lítil
og fengu þau í fyrstu úthlutað 13.000
árslítrum. Árið 1986 voru þau komin
með 26 árskýr og var mjólkur-
framleiðslan 68.000 lítrar á ári. Nú
30 árum síðar eru þau með litlu fleiri
árskýr en mjólkurframleiðslan hefur
meira en þrefaldast og var á síðasta
ári 230.000 lítrar. Hraunháls er nú
orðin eina jörðin í Helgafellssveit
þar sem stundaður er kúabúskapur.
Safna heimildum um sveitina
Það er ekki bara búskapurinn sem
er áhugamál hjónanna á Hraunhálsi.
Þau hafa náð góðum árangri í sauð-
fjárrækt og síðari ár hefur farið mik-
ill tími í nýtt áhugamál þeirra hjóna
sem er að safna heimildum um sveit
þeirra til varðveislu fyrir komandi
kynslóðir.
Það var fróðlegt að heimsækja
Jóhannes Eyberg og forvitnast um
góðan árangur þeirra í búskapnum
og eins að kynnast öðrum áhuga-
málum hjónanna.
„Við erum bæði alin upp í Helga-
fellssveit og komumst fljótlega að
því að við höfðum bæði áhuga á bú-
störfum og vildum verða okkar eigin
húsbændur. Í byrjun höfðum við lít-
ið fé á milli handanna, og drýgðum
tekjur okkar með störfum utan
heimilis. Ég tók að mér sæðinga-
starf á Snæfellsnesi sem ég gegndi í
27 ár. Uppbygginguna tókum við í
hægum skrefum og höfum alltaf vilj-
að sjá til lands í fjármálum,“ segir
Eyberg.
Þau hjón hafa náð mjög góðum ár-
angri í mjólkurframleiðslu. Á síðasta
ári voru þau með þriðja nythæsta
Íslensk hönnun og framleiðsla
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
E-60 Bekkur
Fáanlegur í mismunandi lengdum.
Verð frá kr. 67.800
Lífstíðaráby
rgð
á grind og
tréverki