Morgunblaðið - 09.02.2017, Blaðsíða 55

55
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2017
Reykjavík Erlendir ferðamenn söddu hungur sitt hjá Bæjarins bestu í óveðrinu sem gekk yfir landið í gær. Þeir sýndu að það eru fleiri en Íslendingar sem borða SS pylsurnar með góðri lyst.
Golli
Verkfall sjómanna
hefur nú staðið í átta
vikur. Hinn 14. desem-
ber 2016 felldu sjómenn
öðru sinni kjarasamn-
ing sem undirritaður
hafði verið af samninga-
nefndum sjómanna-
samtakanna og Sam-
taka fyrirtækja í
sjávarútvegi (SFS).
Þrátt fyrir að samn-
ingsaðila hafi greint á
um einstaka þætti, hafa viðræður
lengst af gengið vel og sameiginlegur
skilningur er kominn um niðurstöðu
fjölda krafna beggja aðila.
Ein þeirra krafna sem eftir standa
varðar afstöðu skattyfirvalda til fæð-
iskostnaðar sjómanna. Eftir að sjó-
mannaafsláttur var tekinn af árið
2009 hafa sjómenn greitt fullan tekju-
skatt af svokölluðum fæðispeningum
sem útgerðir greiða til að standa und-
ir kostnaði við fæði. Fæðispeningar
sem útgerð greiðir hverjum sjómanni
samkvæmt gildandi kjarasamningi
eru 1.646 kr. hvern dag og taka breyt-
ingum hinn 1. maí ár hvert miðað við
matvörulið vísitölu neysluverðs sem
birt er af Hagstofu Íslands í apríl ár
hvert.
Fæðispeningar renna til ríkisins
Líkt og áður var vikið að greiða
sjómenn fullan tekjuskatt af þeim
fæðispeningum sem þeir
fá greidda. Eftir skatt
standa því eftir um 1.000
kr. Auðsýnt er að sú fjár-
hæð nægir hvergi til að
standa undir kostnaði við
fæði fullan dag á sjó.
Þegar litið er til
skattalegrar meðferðar
greiðslna atvinnurek-
anda til starfsmanna í
einstökum starfsstéttum
vegna sannanlegs kostn-
aðar, þá eru samn-
ingaaðilar sammála um
að í fyrrgreindri skattalegri meðferð
fæðispeninga felst bæði óskynsemi
og ójafnræði.
Samkvæmt A-lið 1. mgr. 30. gr.
laga nr. 90/2003 um tekjuskatt er
heimilt að draga frá tekjum kostnað
að hámarki móttekinni fjárhæð dag-
peninga vegna ferða- og dvalar-
kostnaðar, allt í samræmi við mats-
reglur ráðherra. Í þessu felst að
dagpeningum, sem greiddir eru
vegna ferðalaga starfsmanns á vegum
atvinnurekanda, er ætlað að standa
undir kostnaði starfsmannsins vegna
fjarveru frá heimili sínu, s.s. gisti- og
fæðiskostnaði og öðrum tilfallandi
kostnaði sem af ferðinni hlýst. Á þess-
um grundvelli er til að mynda gisti- og
fæðiskostnaður flugáhafna og rík-
isstarfsmanna frádráttarbær frá
greiddum dagpeningum vegna ferða-
laga.
Jón og séra Jón
Af þessum sökum er eðlilegt að
spurt sé, hvers vegna eru greiðslur
útgerða til sjómanna vegna sann-
anlegs fæðiskostnaðar sem hlýst að
ferðum þeirra á sjó, fjarri heimili,
ekki frádráttarbær líkt og kostnaður
flugáhafna og ríkisstarfsmanna? Um
eðlislíkan kostnað þessara starfs-
stétta er að ræða og af þeim sökum
má álykta að ójafnræði felist í skatta-
legri meðferð þessara fjármuna. Rök
skattyfirvalda fyrir þessari mis-
munun liggja í því að samkvæmt
skattmati ríkisskattstjóra, sem gefið
er út árlega og birt í B-deild Stjórn-
artíðinda, verður að uppfylla fjögur
skilyrði ef færa á frádrátt á móti dag-
peningum. Skilyrðin eru þessi:
1. Dagpeningarnir voru greiddir
vegna tilfallandi ferða á vegum launa-
greiðanda.
2. Dagpeningarnir voru greiddir
vegna ferða utan venjulegs vinnu-
staðar.
3. Launamaðurinn hefur sann-
anlega greitt ferðatengdan kostnað
samkvæmt reikningi og geti sýnt
fram á það.
4. Að fyrir liggi í bókhaldi launa-
greiðanda, sem og launamanns, gögn
um tilefni ferðar og fjölda dvalardaga,
fjárhæð ferðapeninga eða dagpen-
inga, svo og nafn og kennitala launa-
manns.
Fyrir liggja úrskurðir yfir-
skattanefndar þar sem komist er að
þeirri niðurstöðu að starf sem felst í
útgerð og sjósókn felur ekki í sér til-
fallandi ferðir utan vinnustaðar í
skilningi skattmatsreglna. Þess vegna
kemur frádráttur eftir reglum um
fæðispeninga sjómanna ekki til álita.
Niðurstaða yfirskattanefndar er sú að
veiðiferðir sjómanns, fjarri heimili,
séu ekki tilfallandi í starfi hans, og
þess vegna er honum ekki heimilt að
draga sannanlegan fæðiskostnað frá
greiddum fæðispeningum. Þegar litið
er til eðlis starfs flugáhafna og fjölda
ríkisstarfsmanna sætir þessi túlkun
þó furðu. Í starfi bæði flugáhafna og
mikils fjölda ríkisstarfsmanna felast
regluleg ferðalög, fjarri heimili. Ein-
hverra hluta vegna eru ferðir þessara
starfsstétta hins vegar taldar tilfall-
andi samkvæmt yfirskattanefnd, en
veiðiferðir sjómanna ekki. Þetta
stenst engin rök.
Leysum málið
Fyrrgreind skattaleg mismunun
raungerðist þegar sjómannaafsláttur
var afnuminn árið 2009. Ónægja sjó-
manna lýtur að þessu óréttlæti og
það hefur veruleg áhrif í þeim kjara-
viðræðum sem nú standa yfir. Leið-
rétting þessa óréttlætis er forsenda
þess að kjarasamningar verði und-
irritaðir. Úrlausnarefnið er ekki flók-
ið og engra lagabreytinga er þörf. Sú
túlkun yfirskattanefndar, sem hér
hefur verið vikið að, hvelfist um skil-
yrði í skattmati ríkisskattstjóra.
Þessu skattmati verður því að breyta,
þannig að leiðrétt verði það ójafnræði
sem felst í skattalegri meðferð sann-
anlegs kostnaðar einstakra starfs-
stétta vegna ferðalaga á vegum at-
vinnurekanda.
Það er miður að heyra ómálefna-
legar fullyrðingar þess efnis að með
fyrrgreindum málflutningi sé verið að
gera kröfu til þess að ríkið greiði laun
sjómanna. Vafalaust henta dylgjur
sem þessar málflutningi þeirra sem
allt hafa á hornum sér gagnvart ís-
lenskum sjávarútvegi. Dylgjurnar
eru einfaldlega rangar. Útgerðir
munu nú sem fyrr greiða sjómönnum
fjármuni til að mæta fæðiskostnaði á
sjó. Vegna mismunandi skattheimtu
ríkisins af fæðisgreiðslum atvinnu-
rekenda til starfsmanna í mismun-
andi atvinnugreinum, standa þessar
greiðslur útgerða til sjómanna hins
vegar ekki undir raunkostnaði.
Kjarni málsins snýst því um hófsemi
og jafnræði í skattheimtu. Um það
hljóta allir að vera sammála.
Eftir Heiðrúnu Lind
Marteinsdóttur
» Skattaleg mismunun
raungerðist þegar
sjómannaafsláttur var
afnuminn árið 2009.
Ónægja sjómanna lýtur
að þessu óréttlæti og
það hefur veruleg áhrif
í þeim kjaraviðræðum
sem nú standa yfir.
Heiðrún Lind
Marteinsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri Sam-
taka fyrirtækja í sjávarútvegi.
Skattaleg meðferð fæðispeninga sjómanna
Á borgarstjórn-
arfundi 7. febrúar sl.
lögðum við borg-
arfulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins fram enn
eina ferðina tillögu um
fjölgun lóða hjá borg-
inni.
Tillagan hljóðaði
svona: „Borgarstjórn
samþykkir að fjölga lóð-
um í Úlfarsárdal um-
fram þá takmörkuðu fjölgun sem
verður vegna breytinga á deiliskipu-
lagi sem nú er í vinnslu. Er þetta gert
til að bregðast við alvarlegum lóða-
skorti í Reykjavík. Hafist verði handa
nú þegar við undirbúning þessa verk-
efnis til að Reykjavíkurborg geti upp-
fyllt þá mikilvægu grunnskyldu
gagnvart íbúum sínum að útvega lóð-
ir í samræmi við þörf.“ Meirihlutinn
vísaði tillögunni til borgarráðs, sem
ber vott um ákvarðanafælni og vand-
ræðagang og verður bara til þess að
seinka úrræðum í húsnæðismálum
því hætt er við að málið verði svæft af
hálfu Pírata, Samfylkingar, Vinstri
grænna og Bjartrar framtíðar.
myndunum. En þetta verður 9.000
íbúa hverfi þegar allt er byggt, verði
áfram staðið gegn stækkun hverfisins
í Úlfarsárdal. Sú ákvörðun vinstri-
meirihlutans í borgarstjórn að draga
verulega úr íbúðarbyggð í Úlfars-
árdal frá því sem áður var ákveðið
dregur mjög úr möguleikum hverf-
isins á að vera sjálfbært varðandi
ýmsa þjónustu og á það ekki síst við
um íþrótta- og æskulýðsstarf. Stækk-
un hverfisins er einnig mikilvægur
þáttur í því að gera fólki á öllum aldri
auðveldara að koma sér þaki yfir höf-
uðið.
Breyting á deiliskipulagi gerir ráð
fyrir íbúðum norðan Skyggnis-
brautar þannig að ef það verður að
veruleika erum við að tala um 1.332
íbúðir í Úlfarsárdal. Þar af eru 70
aukaíbúðir í einbýlishúsum. Þetta er
fjölgun um 428 íbúðir frá skipulaginu
eins og það er núna.
Aðalskipulag Reykjavíkur 2010-
2030 gerir ráð fyrir að byggingar-
þörfin sé 700 íbúðir á ári. Það er ljóst
að uppsöfnuð þörf er miklu meiri.
Greiningardeild Arion banka segir að
það vanti a.m.k. 8.000 íbúðir á næstu
þremur árum. Hlutdeild Reykjavíkur
í því er alveg áreiðanlega ekki undir
4.000 íbúðum.
Í árlegri skýrslu um framfylgd
aðalskipulags Reykjavíkur (!) segir
að breyta þurfi þessu viðmiði og fara í
1.000 íbúðir á ári til 2030. Það er vit-
anlega fyrir utan þessar 8.000 íbúðir
og hlutdeild borgarinnar í þeim fjölda
sem er talað um í greiningu Arion
banka. Það er áhugavert að skoða
þetta í samhengi við hvað hefur gerst.
Þegar við skoðum fjölda fullgerðra
íbúða í Reykjavík 2010 til 2015 kemur
í ljós að þær eru 1.557. Þá erum við að
tala um allar íbúðir sem byggðar eru í
borginni. Það er ansi langt frá þess-
um markmiðum aðalskipulagsins og
óravegu frá yfirlýsingum borg-
arstjóra f.h. meirihlutans í borg-
arstjórn.
Af hverju erum við borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins að leggja til út-
hlutun fleiri lóða? Það er vegna þess
að það er lóðaskortur í borginni og
hann hefur þrýst húsnæðisverði
harkalega upp. Frá 2010 til 2016 er
hækkunin yfir 42% á húsnæðismark-
aði. Í glænýrri skýrslu Arion banka
er spáð 30% nafnverðshækkun frá
ársbyrjun 2017 til ársloka 2019 og
varar bankinn við ofhitnun á húsnæð-
ismarkaði til lengri tíma litið.
Reykjavíkurborg er í lykilstöðu til
að standa í aðgerðum sem draga úr
þessum hækkunum. Til þessa hefur
afstaða vinstrimeirihlutans í Reykja-
vík verið bæði upplýst og undirbúin.
Það er lóðaskortsstefna með þeim af-
leiðingum að ungt fólk kemst ekki úr
foreldrahúsum vegna þess að það
vantar húsnæði og vegna þess að
lóðaskortsstefnan hækkar verð á hús-
næði.
Með samþykki tillögunnar hefði
verið hægt að setja málið strax í
vinnslu og nýta tímann og landið sem
rúmar miklu fleiri byggingar og
þannig sinna skyldum borgarinnar,
sem er að sjá til þess að lóðaframboð
mæti eftirspurn frekar en að halda
aftur af lóðaúthlutunum með þeim af-
leiðingum að húsnæðisverð hækkar
langt umfram það sem eðlilegt getur
talist.
Til þessa hafa allar
tillögur um að fjölga lóð-
um umfram skilgrein-
ingu í aðalskipulagi í
Úlfarsárdal verið felldar
eða svæfðar. Það má
rifja upp að 20. október
2015 felldi meirihlutinn
það meira að segja að
taka tillögu okkar á dag-
skrá um þessi sömu
mikilvægu mál. Það
mátti ekki einu sinni
ræða málið á þeim
borgarstjórnarfundi af
því að meirihluti Pírata, Samfylk-
ingar, Vinstri grænna og Bjartrar
framtíðar var ekki undirbúinn og
treysti sér ekki til að taka upplýsta
afstöðu til þessara mála eins og sagði
í bókun þeirra við þetta tilefni.
Vinna við breytingu deiliskipulags í
Úlfarsárdals stendur yfir núna. Það
nær hins vegar einungis til þess sem
rúmast innan gildandi aðalskipulags.
Samkvæmt upprunalegu deiliskipu-
lagi frá 2005 eru 904 íbúðir í hverfinu.
Upphaflegar hugmyndir um þetta
hverfi gerðu hins vegar ráð fyrir
miklu fleiri íbúðum. Grafarholt og
Úlfarsárdalur áttu að geta orðið allt
að 28.000 íbúa hverfi í stærstu hug-
Eftir Halldór
Halldórsson » Það er vegna þess að
það er lóðaskortur í
borginni og hann hefur
þrýst húsnæðisverði
harkalega upp.
Halldór Halldórsson
Höfundur er oddviti Sjálfstæðis-
flokksins í borgarstjórn.
Vandræðagangur í húsnæðismálum í Reykjavík