Orð og tunga - 26.04.2018, Blaðsíða 139

128 Orð og tunga
í Íslensku sem öðru máli og inniheldur helstu hljóðin í íslensku. Text-
inn var sendur til upplesaranna til þess að gefa upplesurunum kost á
að kynna sér hann og koma þannig í veg fyrir hugsanlegar trufl anir
í upplestrarfærni og -hraða. Fyrir hvern upplesara voru þrjár upp-
tökur útbúnar og eru upptökurnar milli 0′58″ og 1′28″ að lengd. Þó að
hægt hefði verið að fá dæmi um raunveruleg samskipti með frjálsri
tjáningu talenda (sbr. Munro og Mann 2005) var talin of mikil hætt a
á hugsanlegum orðasafns- eða formgerðar- og setningafræðilegum
áhrif um. Þau geta bæði haft áhrif á mat á upplesaranum og valdið því
að ómögulegt sé að greina á milli hljóðfræðilegra þátt a og þeirra sem
varða önnur svið málkerfi sins. Rétt er þó að taka fram að aðstæðurnar
við að lesa upp texta eru nokkuð óeðlilegar og getur það haft áhrif,
sérstaklega á yfi rsneiðarþætt i svo sem talhraða.
3.2 Framkvæmd
Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands var fengin til að framkvæma
rann sóknina og var tekið slembiúrtak sem var lagskipt eft ir kyni, aldri
og búsetu til þess að það endurspeglaði sem best samsetningu lands-
manna. Þess vegna er hægt að alhæfa um niðurstöður rann sókn ar-
innar. Könnuninni var svo dreift meðal 1000 einstaklinga í netpanel
hjá stofnuninni, 18 ára og eldri um landið allt.
Í byrjun könnunarinnar voru hlustendur upplýstir um að leik skól-
ar á höfuðborgarsvæðinu hefðu auglýst eft ir starfsmanni á fj öl menn-
ing ar leikskóla. Starfsmaðurinn ætt i að taka þátt í að móta skóla starfi ð
og taka þátt í kennslu og leik leikskólabarna. Markmið fj öl menn ing-
arleikskólans væri að íslensk börn sem og börn innfl ytjenda sæktu
sömu leikskóla þar sem starfsmenn leikskólans væru af ólíkum upp-
runa. Þrjár konur hefðu verið metnar hæfustu umsækjendurnir. Til
þess að velja milli þeirra væri athugað hver þeirra hljómaði best og
hvers konar eiginleika fólk skynjaði hjá viðkomandi.
Þátt takendur voru beðnir um að hlusta á hljóðupptökurnar. Til-
vilj un réði því hvaða þrjár upptökur þátt takendurnir heyrðu og í
hvaða röð þeir heyrðu þær. Þó fengu allir þátt takendur að heyra tal
kon unn ar sem hefur íslensku að móðurmáli. Eft ir hverja upptöku
voru þátt takendur beðnir um að meta hvern upplesara út frá nokkr-
um atrið um og giska á frá hvaða landi upplesarinn væri. Við mat
á upp tök um var notaður 7 punkta kvarði og náði hann frá 3 til -3.
Atriðin sem lýsa eiga persónueinkennum voru fengin úr MIN-verk-
efninu (sbr. T. Kristiansen 2006) þar sem áreiðanleiki lýsingarorða
tunga_20.indb 128 12.4.2018 11:50:53