Orð og tunga - 26.04.2018, Blaðsíða 96

Orð og tunga - 26.04.2018, Blaðsíða 96
Margrét Jónsdóttir: „Glasið brotnaðist, amma.“ 85 Þeirri spurningu var varpað fram hvernig á því stæði að st-við skeyt- ið skuli hafa bæst við fyrirliggjandi viðskeyti en án þess að merkingin hafi breyst. Í þessu sambandi voru ræddar ýmsar kenningar um stöðu tveggja viðskeyta. Flestar kenningar gera ráð fyrir því að mál forð ist að láta eitt og sama orðið bera tvö viðskeyti; það á jafnt við orð mynd- unarlega séð sem merkingarlega. Ekki eru neinar heimildir um að breytingarsagnir sem enda á -nast hafi algjörlega komið í stað þeirra sem enda á -na. Það er hins vegar athyglisvert hve margar -nast-sagnanna, jafnt þær sem ætla mætti að væru algengar, t.d. batnast, brotnast og versnast, og þær sem síður telj- ast svo, eins og t.d. guggnast, meyrnast og vöknast, finnast á Netinu og aðeins þar. Það bendir því til þess að ákveðnar breytingar liggi í loft inu, að staða -na sem viðskeytis með breytingarmerkingu sé óviss, það sé í raun óvirkt, og því leysi -st það af hólmi. Hvort svo verður og þá hvenær verður tíminn að leiða í ljós. En þessu má lýsa eins og gert er í (17); núverandi ástand er þá einhvers konar millistig. (17) brotna brotna brotnast ?brotnast þá nú verður Forsenda þess sem hér hefur verið lýst er sú að -na sé óvirkt sem við- skeyti. Væri það hins vegar virkt við hliðina á -st gæti staðan orðið önnur enda gæti röð viðskeytanna jafnvel víxlast, a.m.k. á einhvers konar millistigi. Í 2.1 var minnst á nýjar sagnir með viðskeytinu -st. Dæmi um slíka sögn er tanast. Eins og kunnugt er þá eiga litaorðin gjarnan na-sögn sér við hlið, sbr. t.d. blána, grána, gulna og roðna; sjá líka blánast, gránast og gulnast. Nafnorðið drapplitur er a.m.k. frá síðasta þriðjungi 19. ald- ar en elstu heimildir um lýsingarorðið drapp, sjá líka drappleitur og drapp litur, eru frá 20. öld af dæmum í ROH og Tímarit.is að ráða. Eng- in þekkt sögn er til við hlið þessara orða. En hvernig liti slík sögn út yrði hún til nú? Enda þótt hún tæki mið af öðrum litarorðum er mjög vafasamt að hún yrði *drappna enda -na ekki eða varla lengur frjótt viðskeyti. Langlíklegast er að hún yrði *drappast. Ekki er þó loku fyrir það skotið að hún yrði *drappnast. tunga_20.indb 85 12.4.2018 11:50:44
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.