Skírnir - 01.09.2014, Page 82

Tómið algjört þegar það lokkar hana til sín, það sem hún þráir en hefur
skort kjark til að þora. Nú hefur hún engu að tapa, loksins nógu máttvana
til að láta slíðrin falla, umsnúa öllu svo að kyrrðin umvefji allt. Einn
viðkomustaður svo hún öðlist frið, þá er því lokið. (267)
Kjallarinn í húsinu er kjallari okkar allra; þangað látum við allt það
sem við eigum eftir að taka afstöðu til, þar bíður fortíðin og safnar
að sér köngulóm og ryki og bíður þess að við stígum niður og tök-
umst á við hana. Lesandi er hins vegar skilinn eftir án þess að vita
hvort Klara tekst á við fortíðina og kjallarann eða er á leið inn í nýtt
meðvirknikast með þeim sem þar dvelja. Eins og Dagný Kristjáns-
dóttir (2005) hefur bent á er ákveðin speglun milli endurtekning-
anna í textanum og Klöru sjálfrar, óvíst er að hún komist út úr
kyrrstöðunni (103). Að sumu leyti er Fólkið í kjallaranum eins og
innsýn í meðferð þar sem lesandi dregst inn í sjúkt hugarástand
Klöru án þess að fá að sjá þetta líf í skýrara ljósi eða í víðara sam-
hengi.
III
Blaðakona: Ertu sammála því að rithöfundar eigi að vera þjóðfélagsrýnar?
Auður: Nei. Það er út í hött. Við lifum í þjóðfélagi þar sem sérkunn-
átta ræður ríkjum. Rithöfundar vita ekki neitt — og margir aðrir hæfari
til að vera þjóðfélagsrýnar. Rithöfundar eiga ekki að vera uppi á neinum
stalli. (Grettir sig eins og öfundsjúkur krakki.) Rithöfundar eru bara
mennskir.
Blaðakona glottandi: Nú virkilega! … (Hripar eitthvað niður og sýpur svo
á kaffinu sínu.) Þú talar um sérhæft þjóðfélag …
Auður: Kannski bara Draumsýn. (Kveikir í annarri sígarettu)
Blaðakona: Draum …?
Auður: Ja, ég meina … Veit eiginlega ekki hvað ég meina. … (Auður Jóns-
dóttir 2002)
Þó að Auður geri þarna heldur lítið úr hlutverki rithöfunda sem
þjóðfélagsrýna þá hafa fáir íslenskir höfundar verið jafn afhjúpandi
og gagnrýnir á samfélagið og hún, eins og Björn Þór Vilhjálmsson
(2009: 121) hefur bent á. Í verkum hennar er veruleiki síðkapítalisma
306 katrín jakobsdóttir skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 306