Skírnir - 01.09.2014, Page 91

315mömmur, ömmur, dætur
Sköpunin, þörfin til að skapa og tilgangurinn sem hún veitir, er
rauði þráðurinn í þeim vef sem Ósjálfrátt myndar. Sköpunin getur
bæði verið meðvituð eins og þegar bók er skrifuð en líka ósjálfráð
eins og meðganga barns. Og meðganga barna og bóka er tengd með
stílabókum langömmu Eyju og fleiri kvenna sem hittust og skrifuðu
ósjálfráða skrift, í anda spírítismans. Ósjálfráða skriftin er táknræn
fyrir hina ósjálfráðu sköpun og þar er sköpun kvenna tengd hinu
yfir náttúrulega sem samkvæmt kenningum frönsku fræðikonunnar
Luce Irigaray (1974) er hluti af yfirráðasvæði konunnar; hið yfir-
náttúrulega er eina rýmið í vestrænni menningu þar sem konan talar
með jafn opinberum hætti og raun ber vitni.
Hún veit ekki ennþá að stílabækurnar eru samtvinnaðar hennar eigin lífi,
bæði í fortíð og framtíð. Veit ekki að þær eru ómissandi hlekkur til að tvær
sögur verði að einni: sagan af stelpunni sem taldi í sig kjark til að skrifa bók
og sagan af konunni sem taldi í sig kjark til að eiga barn; það er orðið tíma-
bært að þær kynnist hvor annarri. (174)
Í Ósjálfrátt rekur Auður nokkrar sköpunarsögur. Í forgrunni er
sagan af Eyju sem þarf að rífa sig frá fyllibyttunni og skrifa sína
fyrstu skáldsögu. Þar leikur höfundur sér að muninum á því að vera
skáldskapur og skrifa skáldskap. Mamma hefur hætt að skrifa þrátt
fyrir hæfileika sína og lifir fremur í „sólkerfi skáldskaparins þar sem
ríkir aðeins eitt lögmál: Hafa skal það sem hljómar betur — þá
stundina, svo hugsanlegar ástæður eru í besta falli tilgátur, ef ekki
hugarburður“ (151–152). Eyja stefnir í sömu átt með hjónabandi
sínu með Garranum þar sem henni líður eins og í skáldsögu en
skapar ekkert nýtt, kemst ekkert áfram:
Ég hef alltaf búið hjá þér, sagði Eyja háfleyg og naut þess fram í fingur-
góma að vera loksins orðin skáldskapurinn sem hún hafði alltaf þráð að
vera. […] Hún var orðin sambýliskona formannsins í beitningaskúrnum.
Sannur þorpari, sönn kona. Næsti bær við Sölku Völku. (202–203)
Þess vegna er það svo mikilvægt að Eyja fari frá þessum manni og
skrifi bókina en um leið er bent á að þetta er ekki eina sköpunarsagan
í Ósjálfrátt. Þar er nefnilega líka sagan af Eyju sem þarf að yfirvinna
óttann við að skapa nýtt líf: „… því ef öll sköpun er hugrekki þá
skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 315