Skírnir - 01.09.2014, Side 147

371snorri í odda
Odda Þorgilsson, og gerðu þá fróða. Það segir líka um hinn siglda
og aristókratíska Hrafn Sveinbjarnarson að hann hafi verið „að öllu
fróður“ (Hrafns saga Sveinbjarnarsonar 1987: 2). Og í prólógus
(formála) fyrir Ólafs sögu helga, hinni sérstöku, kemur fram að
Snorri kunni að meta fræði Ara fróða í hinni eldri Íslendingabók,
m.a. um lagasetningu og lögsögumenn og um ævi konunga í Nor-
egi, Danmörku og Englandi (Heimskringla II 1945: 419 421). Um
þekkingu Oddaverja vitum við það helst að þeir kunnu að rekja
ættir sínar til danskra konunga, Skjöldunga svonefndra, en ætt
þeirra var rakin til Óðins. Um þetta var fjallað í Skjöldungasögu
sem er glötuð en fara má nærri um efni hennar (Bjarni Guðnason
1963: 142 145). Oddaverjar gátu líka rakið ættir Ynglinga og Hlaða-
jarla og munu hafa kunnað sögur sem þeir létu fljóta með og Snorri
nýtti í Heimskringlu. Í Odda lærði Snorri líka fornan kveðskap og
hlýddi á sögur en svo kom til kasta hans að nýta þetta efni og færa
í ritað mál. Hér fáum við þá innsýn í hið veraldlega nám Snorra sem
gerði hann fróðan og hæfan til að umgangast innlenda og norska
aristókrata. Það virðist sem slíkir menn hafi haft áhuga á fornum
fræðum, ekki síst fróðleik sem tengdist höfðingjum og atburðum í
heiðni.
Þetta hefur stundum verið tengt við svonefnda endurreisn 12.
aldar.14 Með því er átt við áhuga manna, sem voru vel menntaðir í
latneskum fræðum, á menningu Grikkja og Rómverja og svo við -
leitni þeirra að setja sögu eigin lands og menningu þess inn í stærra
evrópskt samhengi. Gissur Hallsson var líklega dæmigerður fyrir
menntaðan höfðingja sem beindi athygli að slíkum fræðum og sam-
einaði norræn og latnesk fræði. Hann hefur verið vel að sér um kon-
unga, til hans er vitnað um Svein konung Alfífuson í sögu Játvarðar
helga og Oddur munkur sendi honum Ólafs sögu Tryggvasonar til
yfirlestrar og leiðrétti, eftir ráði hans; jafnframt má skilja svo að
Yngvars saga víðförla hafi verið borin undir Gissur (Saga Játvarðar
konúngs hins helga 1852: 16; Færeyinga saga, Óláfs saga Tryggva-
sonar eptir Odd munk Snorrason 2006: 362; Yngvars saga víðfǫrla
skírnir
14 Meulengracht Sørensen 1992: 270 283. Sjá yfirlitsgreinar um endurreisn 12. aldar
eftir Lindkvist (2007) og Mundal (2007).
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 371