Skírnir - 01.09.2014, Síða 180

Sigurvegarinn Guðrún Ketilsdóttir
Þegar Guðrún segir sögu sína á áttræðisaldri hefur hún smíðað sam-
ræmi í sjálfsmynd sína yfir ævina. Hún leggur áherslu á að sýna
sjálfa sig sem sjálfstæða vinnukonu en einnig leggur hún áherslu á
dugnað sinn og ráðvendni. Guðrún sviðsetur sjálfa sig sem sigur-
vegara. Ekkert af þeim sögubrotum sem hún víkur að í þessari
stuttu en viðburðaríku frásögn raskar þeirri mynd. Myndin sem
birtist af henni er því af stoltri, duglegri, hæfri, réttsýnni, ráðvandri
og sjálfstæðri konu, og myndin birtir það sem er „gott líf“ á mæli-
kvarða Guðrúnar. Þessari mynd er raðað saman úr þeim sögum sem
hún kýs að segja. Spyrja má hvernig þessi sjálfsmynd rímar við þá
ímynd sem íslenskar alþýðukonur töldu almennt eftirsóknarverða
á þessum tíma. Því miður er harla lítið vitað um sjálfsmynd íslenskra
vinnukvenna á 18. og 19. öld þar sem sáralítið hefur varðveist af
sjálfstjáningu alþýðufólks frá þeim tíma (Guðný Hallgrímsdóttir
2013: 145). Meðal borgarastéttar í Evrópu var á þessum tíma lögð
áhersla á kynbundið eðli kvenna, þær voru álitnar órökvísar, óút-
reiknanlegar og veikar, taldar tilfinningaríkar en ósjálfstæðar frá
náttúrunnar hendi (Sigríður Matthíasdóttir 2004: 30–32). En þessi
kvenmynd barst nokkru seinna hingað til lands og þær sögulegu ís-
lensku heimildir sem til eru endurspegla fyrst og fremst viðhorf fá-
mennrar millistéttar. Sigurður Gylfi Magnússon (1997) segir rann -
sóknir sínar á alþýðumenningu 19. aldar benda til þess að raun-
veruleiki alþýðufólks hafi verið alls ólíkur þeirri kvenmynd sem var
dregin upp af millistéttinni. Sú mynd hafi verið framandi alþýðu -
konum, til dæmis hvað varðar verkaskiptingu. Bæði börn og full-
orðnir þurftu að leggja fram krafta sína á þessum harðindatímum og
fátækt fólk af alþýðustétt gekk einfaldlega í öll störf sem þurfti,
burtséð frá kynferði. Verkaskiptingin gat allt eins ráðist af aldri, lík-
ams burðum og reynslu (Sigurður Gylfi Magnússon 1997: 144). Iðni
og vinnusemi voru mikils metin gildi í samfélagi 19. aldar en leti og
iðjuleysi töldust til hinna verstu lasta. Því má segja að sú mynd, sem
Guðrún Ketilsdóttir dregur upp af sjálfri sér og lífsferli sínum undir
lok ævinnar um 1840, sé í fullu samræmi við þau gildi.
404 brynja þorgeirsdóttir skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 404