Skírnir - 01.09.2014, Side 194

Ríkisborgarar í ríkjum innan ESB notast við vegabréf sem merkt
eru Evrópusambandinu — og njóta réttinda sem ESB-borgarar —
en enginn verður ríkisborgari ESB nema gegnum aðildarríki. Aðild-
arríki ESB og EFTA eru fullráða um reglur er lúta að veitingu
ríkis borgararéttar og geta þær verið mismunandi milli ríkja (Dau-
vergne 2008: 18, 136, 154). Oft er ferlið auðveldara fólki sem hefur
fé á milli handanna þótt ekkert annað Evrópuríki hafi (enn) gengið
jafnlangt og Malta sem hyggst selja ríkisborgararétt einstaklingum
utan ESB. Evrópusambandið fór fram á skýringar frá maltverskum
stjórnvöldum og hafnaði því að hægt væri að setja verðmiða á evr-
ópskan ríkisborgararétt. Auk þess sendi Evrópuþingið frá sér
harðorða ályktun þar sem því er m.a. haldið fram að einhliða
ákvörðun Möltu um sölu á ríkisborgararétti grafi undan hinu gagn-
kvæma trausti sem Evrópusambandið byggist á. Þrátt fyrir þrýsting
frá ESB hefur Malta ekki fallið frá áformum sínum en brugðist við
gagnrýninni með því að hækka verðið fyrir ríkisborgararétt úr
650.000 evrum í 1,15 milljónir (rúmar 180 milljónir íslenskra króna)
og setja nú það skilyrði að hinir nýju ríkisborgarar verði að skuld-
binda sig til að búa á Möltu í að minnsta kosti eitt ár (European
Commission 2014; European Parliament 2014; Laurence 2014;
Rettman 2013). ESB beitir þannig áhrifum sínum til að koma í veg
fyrir að Malta haldi ferlinu áfram en getur ekki gripið fram fyrir
hendurnar á stjórnvöldum þar frekar en annars staðar.
Þessir þættir eru sjaldgæft umræðuefni innan sambandsins sem
beinir sjónum sínum heldur að „ólöglegum“ innflutningi fólks. Sú
umræða lýtur að ytri landamærum Evrópusambandsins og EFTA-
ríkjanna en þau voru dregin skýrt með Schengen-samkomulaginu
sem Ísland og Noregur urðu formlegir aðilar að með samningi við
Evrópusambandið árið 1999. Samhliða tóku ríkin upp samstarf um
hælismál með Dyflinnarreglugerðinni sem kveður á um hvaða ríki
skuli ábyrgt fyrir málsmeðferð hælisumsóknar. Hafi einstaklingur
sótt um hæli í einu ríki en ferðast síðan til annars aðildarríkis og
gerir slíkt hið sama skal hann sendur til baka til þess ríkis þar sem
mál hans er þegar til meðferðar. Tilgangurinn með þessu er að koma
annars vegar í veg fyrir að hælisleitandi sé sendur milli aðildarríkja
án þess að nokkurt þeirra taki ábyrgð á honum og hins vegar að
418 halla gunnarsdóttir skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 418