Skírnir - 01.09.2014, Síða 215

439frekar breskt pund en afrísk stúlka
viljanakennt hvaða mál rata í almenna umræðu. Catherine Dau-
vergne (1999) heldur því raunar fram að undanþágustefna í út -
lend ingalöggjöf með vísan til mannúðar sé til þess fallin að draga úr
réttlæti og jafnræði og skerpa á skilum milli „okkar“ og „hinna“.
„Mannúðlegar“ ákvarðanir í einstaka málum byggist á því að „við“
sýnum hvað „við“ getum gefið „hinum“ en taki ekki á óréttlætinu
eða rótum þess. Slík nálgun setji þannig ekki skilyrði sem beri að
standa við í nafni réttlætis og eigi meira skylt við framlög til
góðgerðamála þar sem „við“ gefum það sem „við“ erum tilbúin að
gefa og þegar okkur langar (Dauvergne 1999). Hér má spyrja hvort
sumar ríkisborgararéttarveitingar Alþingis hafi borið slík merki. Að
minnsta kosti sýnir Alþingi með þessum hætti óánægju sína með
lög sem það hefur sjálft sett en tekst ekki á við regluverkið heldur
aðeins einstaka tilvik.
Engin lög í þessum málaflokki geta verið þannig úr garði gerð að
aldrei reyni á mat á aðstæðum einstaklinga. Því er eðlilegt að
svigrúm sé innan laganna líkt og á við um undanþáguheimild Al -
þingis og um ýmsa matskennda þætti við veitingu hælis eða dvalar-
leyfis af mannúðarástæðum. Löggjöfin á engu að síður að endur -
spegla hina almennu reglu með eins tæmandi hætti og unnt er. Að
öðrum kosti grafa undanþágurnar undan löggjöfinni og kerfinu sem
er gert að framkvæma hana, jafnvel þótt réttmæt mannúðarsjónar -
mið búi að baki ákvörðununum.
Lokaorð
Af sjónarhóli jafnaðar og félagslegs réttlætis er erfitt að réttlæta
heimsskipulag þar sem landamæri eru allt að því óyfirstíganleg fyrir
fátækari hluta heimsins. Þessi staðreynd — í bland við ótta um eigin
hagsmuni og vitneskju um hve breytingar geta reynst erfiðar í fram-
kvæmd — hefur að einhverju leyti orðið til þess að ekki hefur verið
tekist á við málefni útlendinga af nægilegri alvöru í stjórnmála-,
fjölmiðla- og fræðilegri umræðu á Íslandi. Gagnrýni er að mestu
leyti beint að framkvæmdavaldinu, einkum Útlendingastofnun, en
hlutur löggjafarvaldsins — þar á meðal fjárveitingavaldsins — er
látinn óátalinn. Alþingi sýnir óánægju sína með eigin lög í verki með
skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 439