Saga - 2010, Page 29

um um bótum í Mið-Austurlöndum. Hann hreifst einnig af hug-
myndafræði Ba’th-flokksins, sem upphaflega stefndi að því að sam-
eina alla Araba í eitt öflugt ríki.
Það er því ekki tilviljun að viðfangsefni Old Social Classes skuli
vera byltingin í Írak árið 1958, sem steypti Hashemíta-konungsveld-
inu og kom á lýðveldi í Írak. eins og gefur að skilja olli byltingin
þáttaskilum í írökskum stjórnmálum. Batatu skoðar rækilega hver
aðdragandi byltingarinnar var og að hve miklu leyti konungsveldið
var búið að missa tengsl við kjör almennings í landinu. Hann skoðar
vandlega stéttarbakgrunn þeirra sem stóðu að byltingunni og hvaða
breytingar áttu sér stað að byltingunni lokinni.
Bókin er þrískipt. Fyrsti hlutinn er stéttarsaga gömlu elítunnar
og þess hvernig hún náði að festa rætur á átjándu öld og ná tökum á
helstu landareignum Íraka. Með meistaralegum hætti sýnir Batatu
fram á hvernig Bretar nýttu sér stöðu þessa fólks þegar þeir hernámu
Írak í heimsstyrjöldinni fyrri. Með klassískum aðferðum nýlendu-
stefnunnar veittu þeir þessari elítu hlutdeild í hinu nýja ríki, Írak, að
lokinni heimsstyrjöldinni fyrri og þessi gamla elíta varð ný elíta
Íraksríkis. Stórir landeigendur urðu mjög valdamiklir í Írak og það
var þeim ekki í hag að bæta kjör almennings í landinu. Batatu heldur
því fram að hagsmunir elítunnar hafi átt litla samleið með hags-
munum þorra þjóðarinnar.
Annar hluti bókarinnar fjallar um stofnun og þróun írakska
kommúnistaflokksins. Að mati Batatu varð stefna flokksins og starf-
semi eðlileg útkoma þróunarinnar sem hann lýsti í fyrsta hluta bók-
arinnar. Hann sýnir hverjir urðu meðlimir flokksins og af hverju og
hvernig flokkurinn náði að vaxa og dafna þrátt fyrir erfiðar að -
stæður.
Síðasti hluti bókarinnar fjallar um byltinguna 1958 og fyrstu ár
lýðveldisins. Fyrir Batatu, sem heillaðist mjög af söguskoðun marx-
ismans, var byltingin óumflýjanleg. Lýsingar hans á fjöldamótmæl-
unum árið 1958 og á atburðum fyrstu ára lýðveldisins eru bæði
æsispennandi og hrollvekjandi. Því miður hefur pólitískt ofbeldi ein-
kennt stjórnmálasögu Íraka og saga Íraks 1958–1968 var þar engin
undantekning. Batatu tók viðtal við marga þátttakendur í þessum
atburðum og nýtti sér einnig lögregluskýrslur og önnur skjöl ríkis-
valdsins sem eru nú ófinnanleg. eins og flestir vita var þjóðskjalasafn
Íraka brennt árið 2003, í kjölfar árásar Bandaríkjanna á Írak, og mörg
önnur skjala- og bókasöfn eyðilögð. Í dag væri því erfitt, nánast
ómögulegt, að skrifa slíka bók sem nýtti svo margar írakskar heimildir.
góð saga 29
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:05 Page 29