Saga - 2010, Side 31

doktorsritgerð hafi verið að rannsaka bankastarfsemi á 16. öld, breytt-
ist það þegar hann í skjalasöfnum í Valencia og Simancas rakst á ókjör-
in öll af gögnum um „moriscos“, ekki síst um fjölda þeirra og aðstæður
í ólíkum héruðum spænska konungdæmisins. Mestur hluti skjala þess-
ara er frá síðustu árum 16. aldar og fyrstu árum 17. aldar, því þá fóru
stjórnvöld að fylgjast með þessu fólki fyrir alvöru; í fyrstu af ótta við
uppreisn en síðan til að undirbúa brottreksturinn. eins og titill bókar-
innar gefur til kynna er landfræðileg dreifing „moriscos“ í forgrunni
og köflum skipt eftir landshlutum: Valencia, Aragón og katalónía,
kastilía og Andalúsía. Í hverjum hluta er fyrst lagt mat á upplýsingar
um fjölda en síðan rakin bréfaskipti um brottrekstur og tölur þaraðlút-
andi. Frásagnarháttur er skýr og byggður á hóflegri blöndu atburða -
rakningar og tölfræði. Í viðaukum eftir hvern kafla og síðan í bókarlok
eru svo miklar talnasúpur sem vísað er til þar sem við á.
Því er ekki að neita að niðurröðun efnis torveldar heildarsýn og í
niðurstöðukafla er áherslan um of á brottreksturinn, þannig að bókin er
langt frá því að vera fullkomin. Hugmyndin er hins vegar það góð og
aðferðin svo mögnuð, auk þess sem bókin er læsileg og jafnvel
æsispennandi þrátt fyrir talnaflóðið, að ég lít svo á að hún eigi skilið
að teljast með bestu sagnfræðiritum 20. aldar. Óþekkt er hún engu að
síður á norðurslóðum og ensk þýðing er ekki til. Raunar kom bókin
ekki út í spænskri þýðingu fyrr en árið 1986 og voru þar að verki
sagnfræðingar í Valencia. „Moriscos“ voru þriðji hluti íbúa í því héraði
og hafa lengi notið nokkurra vinsælda meðal fræðimanna. Of sterk
héraðavitund meðal spænskra sagnfræðinga hefur hins vegar valdið
því að enn hafa engir fetað í fótspor Lapeyre eða jafnvel gert enn betur
með því að taka spænska laumumúslima á 16. öld fyrir í heild.
Már Jónsson
Anna Davin, Growing up Poor. Home, School and Street in London,
1870–1914 (London: Rivers Oram Press 1996).
Þótt saga barna geti vart talist veigamikið svið innan sagnfræðinnar
hefur barnæskan verið umfjöllunarefni allmargra félagssagnfræðinga
allt frá því að tímamótaverk Philippe Ariès, L’enfant et la vie familiale
sous l’ancien régime1 kom fyrst út árið 1960. Bók Önnu Davin, Growing
góð saga 31
1 Bókin kom út á ensku árið 1962 undir heitinu Centuries of Childhood. A Social
History of Family Life.
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:05 Page 31