Saga - 2010, Page 34

kóngar og orrustur — eða þær eru skrifaðar frá svo þröngu og sér-
tæku sjónarhorni að þótt þær geti verið áhugaverðar í sjálfum sér þá
veita þær litla fræðslu eða yfirsýn yfir hverju fór fram.
Líklegra er að finna bitastæða sagnfræði eða fornleifafræði sem
fæst við afmörkuð en þó stór svæði og löng tímabil.1 en meginann-
marki slíkra rita, sérstaklega þeirra sem gefa sig út fyrir að vera saga
tiltekins svæðis frá upphafi til enda, er að umfjöllun þeirra endur-
speglar yfirleitt umfang heimildaforða og rannsóknarvirkni, þannig
að þau tímabil sem flestar heimildir eru frá og mest hafa verið rann-
sökuð — yfirleitt þau sem eru næst í tíma, þótt það sé ekki einhlítt —
fá mest pláss. Það er ekkert að slíku í sjálfu sér en fyrir þau okkar
sem vilja vita jafnmikið um t.d. 7. öld fyrir krist og 7. öld eftir krist þá
valda slík rit jafnan vonbrigðum.
Það er því mikill fengur í nýlegri sögu kína eftir John keay þar
sem hann gengur skipulega til þess verks að segja sögu síðustu þrjú
þúsund ára þannig að hvert árþúsund fær nokkurn veginn jafn-
margar blaðsíður. keay reynir ekki að fylgja þessari stefnu út í ystu
æsar, og sérstaklega er ójafnvægi í frásögn hans af árþúsundinu fyrir
krist. Þar fer langmest púðrið í tímabil Han keisaranna (frá 210 f.kr.),
en fyrstu sjö aldirnar eru í raun í sömu þokumóðu hjá honum og í
hefðbundinni kínverskri sagnaritun, óraunveruleg hetjuöld. keay
tekst ekki að nýta sér vitnisburð fornleifafræði til að rita sögu (sem
má afsaka með því að kínverskum fornleifafræðingum lætur það
ekki heldur og varla hægt að ætlast til byltingarkenndrar frumrann-
sóknar í svona riti), en það breytir ekki því að bók hans er merkileg
tilraun í þá átt að segja sögu rúmlega tvö þúsund ára með jöfnum
takti. Það eitt og sér sýnir t.d. sögu 20. aldarinnar í áhugaverðu sam-
hengi, en þótt túlkun keays á einstökum atriðum sé tæpast frumleg
eða sjálfstæð þá neyðir þessi rammi hann til að endurmeta vægi
atburðanna, einkum þeirra sem mest pláss hafa fengið í hefðbund-
inni söguritun.
Það er athyglisvert fyrir áhugafólk um yfirlitssögu hvað þessi
nálgun gengur vel upp í bók keays um sögu kína, miklu betur en í
annarri bók hans um sögu Indlands (India. A History) sem kom út
árið 2000. Ástæðan liggur í augum uppi: Allt frá tímum Han-keisar-
anna hafa kínverskir sagnaritarar setið við og bætt við nýjum kafla
spurning sögu34
1 enginn skyldi þó gera sér vonir um að finna gagnleg verk sem fjalla bæði um
forsöguleg og söguleg tímabil á sömu forsendum, en slík nálgun er þó boðuð í
nýrri bók klavs Randsborg um sögu Danmerkur.
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:05 Page 34