Saga - 2010, Qupperneq 63

Við Hestaþingshamar hafa menn komið saman og ekki aðeins til
hestavíga eða hestaats. Hvar svo sem hinn eini sanni Hestaþings -
hamar var styrkja Hestavígshamrarnir þá skoðun að hann hafi legið
miðsvæðis í héraðinu þar sem samgöngur voru greiðar og fólk kom
helst saman. Val staðanna fyrir hestavíg hefur miðast við þetta og
örnefnin ættu helst að vera frá miðöldum enda ekki líkur til að
hestavíg hafi verið stundað eftir 1600 eða svo.35
Um miðbik Skagafjarðarhéraðs hafa legið fjölfarnar leiðir á fyrri
hluta 13. aldar. Hér var miðja byggðarinnar og Vatnsskarð beindi
fólki um land Víðimýrar eða Reykjarhóls. Vallhólmur var vel greið -
fær og lögðu menn leið sína að vestan þar nærri sem nefnist Hesta -
vígshamar og annaðhvort um hjá Vallalaug eða tóku stefnu beint á
Velli. Frá Vallalaug mátti fara að vaði á móti Víðivöllum eða öðru
vaði hjá Völlum og halda þaðan að Flugumýri um Róðugrund,
hugsanlega með viðkomu við annan hamar sem nefnist líka Hesta -
vígshamar en var e.t.v. hinn eini sanni Hestaþingshamar á 13. öld.
Þessar leiðir mynduðu eins konar möndul um Skagafjarðarhérað og
stórbýlin Víðimýri og Flugumýri voru hvort um sig á endum þessa
mönduls.
Hvar áttu Ásbirningar heima?
Sú skoðun hefur verið sett fram og rökstudd að Ásbirningar hafi
verið búnir að ná völdum í Skagafirði um 1100 og ‘ráðið öllu’ í
héraðinu ekki síðar en 1118. Jón Jóhannesson mælti t.d. fyrir þessari
skoðun.36 Merkilegt er þá að veita því athygli að Ásbirningurinn
Tumi kolbeinsson, nefndur „mikill höfðingi“, sat um 1180 í Ási í
Hegranesi, fjarri möndulsvæði héraðsins. Skýringin á búsetu Ás -
birn inga í Ási er jafnan sú að þar hafi þeir verið í nánd við vor -
þingstaðinn í Hegranesi og það hafi skipt máli.37 en það stríðir gegn
þeirri skoðun að með valdasamþjöppun hafi vorþingin glatað mikil-
milli skarðs og feykis 63
35 Bjarni Vilhjálmsson, „Postulínsgerð og hestavíg. Athugun á heimild Jóns
espólíns um hestaþing á Bleiksmýrardal“, Gripla VII (1990), bls. 7–50.
36 Jón Jóhannesson, Íslendinga saga I. Þjóðveldisöld (Reykjavík: Almenna bóka-
félagið 1956), bls. 279.
37 Jón Viðar Sigurðsson, Chieftains and Power in the Icelandic Commonwealth. The
Viking Collection. Studies in Northern Civilization 12. Ritstj. Preben Meulen -
gracht Sørensen og Gerd Wolfgang Weber (Odense: Odense University Press
1999), bls. 133.
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:05 Page 63