Saga - 2010, Side 85

hans hafi ekki litist á blikuna við mannsafnaðinn og því látið hann
lausan.100 en til bardaga kom ekki.
Árið 1819 eru nefnd ummerki um virki á Flugumýri og aftur
1845 og oft síðan.101 er þeim lýst þannig 1886 að þau séu á háum hól
og mjög bröttum sem nefnist Virkishóll en sé nokkuð flatur að ofan.
Uppi á honum og umhverfis hafi verið ferskeytt grjótgirðing, 11 ×
13 faðmar, og efst á hólnum er sagt að „sýnist vera“ tóftaleifar.102
Höfundur þessarar ritsmíðar þóttist geta séð leifar mannvirkis eða
mannvirkja innan girðingarinnar.
Gæta verður varúðar í ályktunum um virkið enda hafa engar
rannsóknir verið gerðar með uppgrefti. engu að síður er með saman -
burði ritheimilda og tófta fengin vísbending um hvar kolbeinn lét
gera varnarvirki á Flugumýri. Skrýtið er að það var varla smámál að
stökkva í hið ætlaða virki, yrði vart við óvini, því að staðkunnugur
telur að um 600 metrar séu milli Virkishóls og núverandi kirkju.
kirkjan hefur verið á svipuðum stað um 1250 og fjarlægðin verið lík,
og að auki var upp bratta brekku að fara. er athyglisvert að hið
ætlaða virki kom ekki að neinum notum við árásina sem leiddi til
Flugumýrarbrennu 1253 og þar voru ekki einu sinni hafðir verðir
heldur var þeim skipaður staður úti á túni. er ekki vitað til að virkið
hafi nokkurn tíma komið að notum sem varnarvirki, frekar en kastal -
inn á Víðimýri.
Líklegast er að virkið á Flugumýri og kastalinn á Víðimýri hafi
einkum átt að vitna um mátt höfðingja og vera sýnileg tákn um
vald.103 Virkið fyrir ofan bæinn á Flugumýri hefur trúlega sést
allvíða að og a.m.k. blasað við frá þjóðleið. eins hafa þeir sem fóru
milli skarðs og feykis 85
100 Sturlunga saga I, bls. 508–509; II, bls. 162. — Árna saga biskups. Biskupa sögur
III, bls. 66–67.
101 Frásagnir um fornaldarleifar 1817–1823 II (Reykjavík 1983), bls. 517. — Sýslu- og
sóknalýsingar, bls. 105.
102 Sigurður Vigfússon, „Rannsóknarferð um Húnavatns og Skagafjarðar sýslur
1886“, Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1888–1892, bls. 89. — Sbr. kålund,
Bidrag til en historisk-topografisk Beskrivelse af Island II, bls. 75; Daniel Bruun,
Fortids minder og nutidshjem paa Island, bls. 108–9 (uppdráttur); Byggðasaga
Skagafjarðar IV, bls. 157.
103 Um slíkar byggingar sem tákn valda sjá Guðrún Harðardóttir og Þór
Hjaltalín, „Varnir heimilis í miðstjórnarlausu samfélagi. Hlutverk virkja og
skipulags bæjarhúsa í ljósi Sturlungasögu“, Íslenska söguþingið 28.–31. maí
1997. Ráð stefnurit I (Reykjavík: Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands og Sagn -
fræðinga félag Íslands 1998), bls. 95–106, einkum 103–104.
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:05 Page 85