Saga - 2010, Side 125

jón árni friðjónsson
Sögukennsla og menntastefna
Vantar okkur kanón í sögu?
Í erindi í fyrirlestraröð Sagnfræðingafélags Íslands veturinn 2006–
2007 vakti Þorsteinn Helgason máls á því hvort tímabært væri að
setja saman „kanón“ í sögu fyrir íslenska nemendur.1 Þorsteinn
hafði einkum grunnskólann í huga og svaraði spurningunni ekki
beinlínis sjálfur heldur lagði hana fram til umræðu og vísaði til
reynslu nágrannaþjóða, benti jafnframt á að hvort sem mönnum
líkaði betur eða verr þyrfti alltaf að taka ákvörðun á einhverju stigi
um efnislegt innihald sögunáms og miklu varðaði hvernig staðið
væri að slíku. Undirtektir við erindi hans virðast þó hafa verið dauf-
ar og líklega hefur þetta ekki þótt beinlínis aðkallandi úrlausnarefni.
en skömmu eftir að erindið var birt á bók hrundi hin glæsta
framhlið íslensks fjármálakerfis og síðan hefur margt verið sagt um
þörfina fyrir breytt gildismat og bætt siðferði í íslensku samfélagi,
jafnvel að stofnað verði nýtt lýðveldi á Íslandi.2 Spurningin um
hnitmiðaðri sögukennslu gæti því hugsanlega átt betur við nú en
fyrir nokkrum misserum. Páll Skúlason heimspekingur kallaði m.a.
eftir endurskilgreiningu á „lífsgildum“ þjóðarinnar í erindi sem
hann hélt um jól 2008 og fylgdi síðan eftir með tímaritsgrein vorið
eftir.3 Má ætla að hann hafi þar túlkað sjónarmið sem áttu víðtækan
hljómgrunn og gætu m.a. snert meðferð okkar á sögu sem náms-
grein.
Sjálft hugtakið kanón er komið úr biblíufræðum og var m.a. haft
um hin viðurkenndu rit Nýja testamentisins; kanón er það sem
stenst mál og hefur hlotið samþykki. Slík viðurkenning byggist
vitan lega á gildismati og pólitískum grunni og felur í sér e.k. vald -
Saga XLVIII:2 (2010), bls. 125–154.
1 Þorsteinn Helgason, „Hvað er í frásögur færandi? Um kanón í sagnfræði og
sögukennslu”, Hvað er sagnfræði? Rannsóknir og miðlun (Reykjavík: Skrudda
2008), bls. 73–86.
2 Sbr. Njörður P. Njarðvík, „Ný stjórnarskrá — nýtt lýðveldi“, Fréttablaðið 24. apríl
2010, bls. 19.
3 Páll Skúlason, „Lífsgildi þjóðar“, Skírnir 183 (vor 2009), bls. 39–53.
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:05 Page 125