Saga - 2010, Page 155

sigurður gylfi magnússon
Dómur sögunnar er ævinlega rangur!
Háskólalíf og vísindapólitík á vorum dögum
Þegar Smithsonian-safnið í Washington DC í Bandaríkjunum hóf að
vinna að sýningu um endalok síðari heimsstyrjaldarinnar, þar sem
einn af gripunum átti að vera B-29 sprengjuflugvélin Enola Gay—
sú er varpaði atómsprengjunni á Hírósíma — varð allt vitlaust í
bandarísku þjóðlífi. Fyrirhuguð sýning vélarinnar varð tilefni
gríðarlegra deilna í landinu, meðal annars á Bandaríkjaþingi. Hug -
myndin var að reyna að fá fólk til að setja sig í spor þeirra sem voru
á jörðinni þegar sprengjunni var kastað, fórnalambanna í styrjöld-
inni allri og einstaklinga sem urðu fyrir barðinu á gjöreyðingar-
vopninu.1 Ráðandi meirihluti á Bandaríkjaþingi árið 1994 taldi hins
vegar að verið væri að draga úr frægð flughersins og dáð í styrjöld-
inni. Hér væri á ferð tilraun frjálslyndra afla til að grafa undan hern-
um og jafnvel samfélaginu öllu — því sem gæti talist sérstakt við
bandarískt þjóðlíf. Málalyktir urðu þær að stjórnandi enola Gay-
sýningarinnar sagði af sér í mótmælaskyni við utanaðkomandi öfl
sem hugðust stjórna faglegri vinnu hans.
Þessi atburður átti sér stað í kjölfar annarrar deilu í bandarísku
samfélagi sem snerist um það sem stundum hefur verið nefnt
„History Standards“, eða hina bandarísku námskrá í sagnfræði og
innihald hennar. Lynne Cheney, fyrrv. yfirmaður „The National
endow ment for the Humanities (NeH)“ (nokkurs konar Rann -
sókna ráð Bandaríkjamanna) og áhrifamanneskja í bandarísku
menn ingarlífi (eiginkona Dicks Cheney sem síðar varð varaforseti
Bandaríkjanna í stjórnartíð George W. Bush Jr.), réðst með miklum
látum að hugmyndum höfunda námskrárinnar og því sem nefnt var
„pólitísk rétthugsun“  ríkjandi stétta innan fræðaheimsins. kald -
Saga XLVIII:2 (2010), bls. 155–180.
1 Um þessa sýningu hefur mikið verið fjallað. Sjá til dæmis Margaret MacMillan,
Dangerous Games. The Use and Abuse of History (New york: The Modern Library
2009), bls. 123–125. einnig: History Wars. The Enola Gay and Other Battles for the
American Past. Ritstj. edward T. Linenthal og Tom engelhardt (New york:
Metropolitan Books 1996).
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:06 Page 155